ผศ.ปริญญา ชูแก้ว อนุรักษ์ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ด้วยพลังวิชาการ

 

การที่บุคคลทรงความรู้แม้เพียงสักคนหนึ่งที่ลุกขึ้นมาทำสิ่งดีๆ เพื่อสังคม ย่อมสร้างความยินดีให้กับคนในชุมชนนั้นๆ ที่สำคัญเขาคนนั้นย่อมต้องได้รับการยกย่องจากคนทั่วไปเป็นอย่างดี แม้ว่าเขาจะทำความดีเพื่อความดี โดยไม่ต้องการสิ่งตอบแทนใดๆ เลยก็ตาม

 

เหมือนอย่าง ผศ.ปริญญา ชูแก้ว อาจารย์ประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง เจ้าของรางวัลศิลปสถาปัตยกรรมดีเด่น ประเภทบุคคล ประจำปี 2561 จากสมาคมสถาปนิกสยามฯ ในพระบรมราชูปถัมภ์ และรางวัลบุคคลที่ได้ทำคุณประโยชน์และชื่อเสียงให้แก่สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ด้านบริการสังคม เมื่อเดือน ก.ค.ที่ผ่านมา

 

ผศ.ปริญญา หรืออาจารย์แป่ง เล่าว่า จุดเริ่มต้นในการทำดีเพื่อสังคมของเขา เริ่มจากการดำเนินโครงการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรมของย่านชุมชนเก่าและอาคารสถานีรถไฟในประเทศไทย ร่วมกับเครือข่ายการอนุรักษ์ประวัติศาสตร์ นักวิชาการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคประชาชนที่มีส่วนร่วมอย่างต่อเนื่อง ซึ่งผลงานที่ทำมานี้สามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในหลายลักษณะให้กับประชาชน นักวิชาการ ภาครัฐและเอกชนได้

 

 

“แต่ละโครงการที่ผมและภาคส่วนต่างๆ ร่วมกันทำ จะมีฐานข้อมูลของอาคารที่มีคุณค่าคู่ควรแก่การอนุรักษ์จากโครงการต่างๆ ที่สามารถใช้เป็นข้อมูลเบื้องต้นสำหรับกรมศิลปากรในการพิจารณาขึ้นทะเบียนโบราณสถาน เจ้าของอาคารใช้เป็นข้อมูลในการปกป้องรักษาอาคารของตนจากการถูกทำลายจากโครงการพัฒนาในอนาคต และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นใช้เป็นข้อมูลในการจัดทำแผนปรับปรุงย่านประวัติศาสตร์และจัดทำแนวทางการพัฒนาอาคาร หรือออกข้อบัญญัติท้องถิ่นพิเศษเพื่อควบคุมการเปลี่ยนแปลงได้อีกด้วย”

 

แต่ละโครงการที่เราทำ หากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเล็งเห็นความสำคัญของอาคารที่มีคุณค่าร่วมกัน ก็จะนำมาซึ่งการหาหนทางในการอนุรักษ์และพัฒนาที่สามารถอยู่ร่วมกันได้

 

“ต้องบอกว่าผมโชคดีที่มีโอกาสได้เข้าร่วมกิจกรรมการสำรวจรังวัดมรดกสถาปัตยกรรม ผ่านกระบวนการเขียนแบบ Vernadoc (Vernacular Documentation) ครั้งแรกในปี 2553 จากการชักชวนของ ผศ.สุดจิต (เศวตจินดา) สนั่นไหว โดยผมทำหน้าที่เป็นผู้บรรยายที่คอยให้ความรู้เกี่ยวกับมรดกประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรมรถไฟไทยแก่อาจารย์และนักศึกษาที่เข้าร่วมในโครงการ Asa Vernadoc 2010 ที่สถานีรถไฟนครลำปาง แม่ทะ และบ้านปิน”

 

 

อาจารย์แป่ง เล่าว่า หลังจากนั้นก็ได้เข้าร่วมกิจกรรม Asa Vernadoc อีกหลายครั้ง ทั้งในฐานะผู้ร่วมจัดค่าย และผู้สังเกตการณ์ จนกระทั่งในเดือน มิ.ย. 2557 เขาและอาจารย์ณธทัย จันเสน ได้ร่วมกันจัดค่าย Kmitl Asa Vernadoc เป็นครั้งแรก ณ อาคารที่หยุดรถไฟแม่พวก อ.เด่นชัย จ.แพร่ ต่อด้วยบ้านสี่แยกหัวตะเข้ เดือน ก.ค. 2557 สถานีรถไฟสูงเนิน อ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา ในเดือน ก.ค. 2558

 

“ต่อมาเราได้ทำกิจกรรมที่ชุมชนตลาดเก่าลาดหญ้า อ.เมือง จ.กาญจนบุรี ในเดือน ธ.ค.  2558 ตามด้วยชุมชนตลาดบน อ.สวี จ.ชุมพร ในเดือน ธ.ค. 2559 และสถานีรถไฟสวรรคโลก อ.สวรรคโลก จ.สุโขทัย ในเดือน ธ.ค. 2560 โดยผู้เข้าร่วมค่าย Kmitl Asa Vernadoc นี้ เป็นนักศึกษาสถาปัตยกรรมจากสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง มหาวิทยาลัยขอนแก่น มหาวิทยาลัยมหาสารคาม มหาวิทยาลัยพะเยา มหาวิทยาลัยรังสิต มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ถือเป็นการร่วมมือกันที่เกิดประโยชน์สูงสุดต่อชุมชน ในการร่วมกันอย่างมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรมในพื้นที่อย่างมากเลยครับ

 

สำหรับการทำค่ายในแต่ละครั้งนั้น ได้รับการสนับสนุนงบประมาณและความช่วยเหลือจากคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง สมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ เครือข่ายการอนุรักษ์ประวัติศาสตร์ภาคประชาชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และชาวบ้านในพื้นที่ ทำให้การทำงานเป็นไปด้วยความเรียบร้อย นักศึกษาได้เรียนรู้การทำงานในสถานที่จริง เกิดเป็นมิตรภาพ ความทรงจำที่ดีระหว่างพวกเขาและชุมชน”

 

 

นอกจากนี้ ผศ.ปริญญา ยังได้มีโอกาสพูดคุยแลกเปลี่ยนความรู้กับผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องเพื่อให้เห็นถึงความสำคัญ โดยช่วยกันหาทางอนุรักษ์อาคาร ย่านชุมชนเก่า และมรดกวัฒนธรรมท้องถิ่น ที่เน้นกระบวนการทำงานร่วมกันในการจัดทำแผนอนุรักษ์ งบประมาณในการดำเนินการ และบุคลากรผู้รับผิดชอบ

 

ทำให้ในเวลาต่อมาเกิดการปรับปรุงฟื้นฟูอาคารที่หยุดรถไฟแม่พวก และบ้านสี่แยกหัวตะเข้อย่างจริงจังจนได้รับรางวัลอนุรักษ์ศิลปะสถาปัตยกรรมดีเด่นประจำปี 2559 จากสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ และเกิดการระดมทุนผ่านการทอดผ้าป่าสามัคคีเพื่ออนุรักษ์และปรับปรุงซ่อมแซมอาคารสถานีรถไฟสูงเนิน

 

มีการพูดคุยระหว่างรัฐ ประชาชน และนักวิชาการเพื่อหาทางอนุรักษ์ชุมชนตลาดเก่าลาดหญ้า ชุมชนตลาดบน และอาคารสถานีรถไฟสวรรคโลก ด้วยเทคนิคและวิธีการที่เหมาะสมอีกด้วย และเมื่อไม่นานนี้ก็ทำ “โครงการกันตังบ้านเรา” ร่วมกับกลุ่มตรัง Positive โดยเลือกอาคารจำนวน 5 หลัง หนึ่งในนั้นก็คือสถานีรถไฟกันตัง โดยจัดทำแบบสำรวจรังวัด หรือ Vernadoc และได้รับความร่วมมือจากนักศึกษาด้วยเช่นกัน อัพเดทได้ที่ FB : Trangpositivesociety

 

 

นี่คือสิ่งที่สะท้อนรากเหง้า กระตุ้นความเป็นชุมชนมีส่วนร่วม ที่เป็นพลังสร้างสรรค์ก่อให้เกิดประโยชน์ รวมถึงสามารถเผยแพร่และอนุรักษ์ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นได้เป็นอย่างดี

 

และช่วงปลายปีนี้ อาจารย์แป่ง จะมีหนังสือ Kmitl Asa Vernadoc การอนุรักษ์ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นโดยภาคประชาชน ออกมาให้ผู้ที่สนใจได้ชมกันอย่างแน่นอน ติดตามผลงานได้ที่ FB : parinya.chukaew