ละอ่อนน้อยชวนชิม อาหารกลางวัน คุณภาพ 20 บาทก็อิ่มได้

โดยอักษรา ปิ่นนราสกุล

ค่าอาหารกลางวันเพียงแค่ 20 บาท ในมุมมองของคนเมืองอาจน้อยนิด และชวนให้คิดว่าไม่น่าจะได้อาหารที่มีคุณภาพสักเท่าไร แต่หากมีการบริหารจัดการที่ดี นี่คืองบประมาณที่สามารถทำให้เด็กนักเรียนทั่วประเทศได้รับอาหารมื้อสำคัญที่ครบถ้วนทั้งคุณภาพและปริมาณ

โรงเรียนเทศบาลตำบลงิม (คือเวียงจ่ำ) ตั้งอยู่ในพื้นที่ชนบท ต.งิม อ.ปง จ.พะเยา ห่างจากตัวเมืองพะเยาเกือบ 200 กิโลเมตร จะว่าเป็นโรงเรียนในป่าก็คงไม่ผิดมีนักเรียนกว่า 352 คน ประกอบด้วย เด็กเล็กจำนวน 62 คน อนุบาล 1-3 จำนวน 126 คน และประถมศึกษาปีที่ 1-6 จำนวน 164 คน แต่คุณภาพชีวิตของเด็กที่นี่ไม่ธรรมดา แม้แต่อาหารกลางวันหัวละ 20 บาท เด็กๆ ไม่เพียงมีกินให้อิ่มท้อง แต่ยังพร้อมด้วยคุณค่าทางอาหารที่ครบถ้วน

นักเรียนกว่า 300 คน กำลังทยอยมาโรงอาหารเข้าแถวรับอาหารกลางวัน ซึ่งใส่อยู่ในถาดหลุมแล้วพากันไปนั่งที่โต๊ะอาหาร รอจนกว่าเพื่อนนักเรียนทุกคนได้ที่นั่งเรียบร้อย จึงจะเริ่มรับประทานอาหารพร้อมกัน

ระหว่างที่นั่งรอ คุณครูก็จะพากันทำกิจกรรมเข้าจังหวะ และเมื่อนักเรียนทุกคนนั่งประจำที่แล้ว มีการนำกล่าวขอบคุณชาวนา ขอบคุณข้าว เสร็จแล้วถึงเวลาที่ทุกคนได้เริ่มรับประทานอาหารกลางวันอย่างเอร็ดอร่อย จากนั้นก็นำถาดอาหารไปส่งคืนแม่ครัว แล้วเด็กนักเรียนก็ไปหยิบแก้วน้ำ พร้อมด้วยแปรงสีฟัน ยาสีฟัน วิ่งเหยาะๆ ไปที่ก๊อกน้ำ แปรงฟัน บ้วนปาก เป็นการฝึกวินัยการรักษาความสะอาดฟันและช่องปาก เพื่อสุขภาพที่ดีเป็นเช่นนี้ทุกวัน

โรงเรียนเทศบาลตำบลงิมถือเป็นต้นแบบในการจัดการอาหารกลางวันสำหรับนักเรียนได้รับรางวัลเป็นโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับทอง ปี 2558 ระดับเพชร ปี 2559 และระดับสุดยอดเพชร ปี 2560

สมหวัง คำตัน นายกเทศมนตรีตำบลงิม เล่าว่า ได้รับงบประมาณอุดหนุนค่าอาหารกลางวันนักเรียนจากรัฐบาลหัวละ 20 บาท/วัน ซึ่งเป็นโจทย์ที่คณะบริหารเทศบาลร่วมกับชุมชนและโรงเรียน ร่วมกันหาวิธีให้งบประมาณที่จำกัด แปรมาเป็นอาหารกลางวันที่มีคุณภาพและปริมาณมากพอสำหรับเด็กๆ มีสารอาหารครบ 5 หมู่ รายการอาหารจะต้องมี เนื้อ ไข่ ปลา ผัก ผลไม้ อย่างเหมาะสม

“สิ่งสำคัญที่ช่วยทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีของเด็กนักเรียนประมาณ 300 คน คือ ครูทุกระดับชั้นที่มีความใส่ใจนักเรียนทุกคนเป็นอย่างดี แม้ว่าการเปลี่ยนแปลงแรกๆ อาจจะยุ่งยาก แต่สุดท้ายเพราะทุกคนช่วยกัน ทุกฝ่ายเชื่อมประสาน ผลงานจึงออกมาดี ดังนั้น รางวัลสุดยอดเพชร คือความภูมิใจของชาวงิมทุกคน”

การทำให้ดีภายใต้งบประมาณจำกัด อีกทั้งกฎระเบียบราชการที่เคร่งครัดนั้นไม่ใช่เรื่องง่ายนัก กัญญาณัฐ ศรีใจ รองนายกเทศมนตรีตำบลงิม บอกเล่าถึงการปฏิบัติเรื่องการจัดซื้อจัดจ้างผู้ประกอบการอาหารกลางวัน ว่า ภายใต้ระเบียบราชการกำหนดวิธีการซื้อหรือจ้าง 3 วิธีการ คือ 1.ประกาศเชิญชวนทั่วไป 2.คัดเลือก และ 3.เฉพาะเจาะจง โดยทางเทศมนตรีตำบลงิมได้ใช้วิธีที่ 1 ประกาศไปแล้วแต่ไม่มีผู้ประกอบการยื่นเสนอราคาผ่านไป 5 วัน จึงใช้วิธีที่ 2 เวลา ผ่านไป 5 วัน ก็ยังไม่มีผู้ยื่นข้อเสนอ จึงได้ใช้วิธีเฉพาะเจาะจง หรือจ้างเหมา โดยวงเงินรายหัว หัวละ 20 บาท เด็กนักเรียน 352 คน เป็นเงินจำนวน 7,040 บาท เดือนละ 20 วัน เป็นเงินประมาณ 140,800 บาท

“เทศบาลฯ ได้เลือกผู้ประกอบการคนในพื้นที่ เพื่อลดต้นทุนค่าขนส่ง ทำให้เด็กๆ ได้รับประทานอาหารอย่างคุ้มค่าและเต็มอิ่ม รายการอาหารแต่ละวันครูที่รับผิดชอบด้านอาหารจะเสนอรายการอาหารวันละ 2 อย่าง ผลไม้ หรือของหวาน ข้าว มาที่กองสาธารณสุข (สธ.) ของเทศบาลฯ กองสาธารณสุขพิจารณาเห็นชอบแล้ว จึงส่งให้โรงเรียนแจ้งต่อผู้ประกอบการซื้อวัตถุดิบ เพื่อนำมาประกอบอาหารกลางวัน”

เพื่อคุณภาพอาหารกลางวันที่ดี เทศบาลฯ งิม จึงกำหนดให้มีการตรวจสอบในทุกขั้นตอนตั้งแต่การซื้อวัตถุดิบ การประกอบอาหาร การส่งมอบอาหาร รวมทั้งการจัดอาหารกลางวัน ครูจะถ่ายรูปทุกขั้นตอนส่งให้ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่เทศบาลตรวจสอบ ทุกเดือนจะมีการประเมิน โดยแต่ละชั้นเรียนจะมีไลน์กลุ่มของห้องเรียน เพื่อส่งความเคลื่อนไหวเรื่องกิจกรรมและอาหารกลางวันทุกวันเข้ามา ผู้ปกครองในไลน์กลุ่มจะทราบข้อมูลดังกล่าว ทุกเดือนจะมีแบบสอบถามให้กับนักเรียนและผู้ปกครอง หากมีข้อบกพร่องทางเทศบาลฯ จะเร่งปรับปรุงแก้ไขทันที แต่ส่วนของผู้รับจ้างเหมาหากผลการประเมินเรื่องอาหารไม่อร่อย หรือมีปัญหาเรื่องเกี่ยวกับอาหาร เทศบาลฯ จะเลิกจ้างทันที

เพื่อใช้ต้นทุนงบประมาณจากรัฐให้คุ้มค่า เกิดประโยชน์กับเด็กๆ มากที่สุด จึงมีการกำหนดให้ใช้วัตถุดิบในท้องถิ่นที่ทำให้ต้นทุนอาหารกลางวันไม่แพง โดยเฉพาะจากผลผลิตขอโครงการ 9101 เช่น ไข่ ที่มาจากไก่เลี้ยงของกลุ่มอาชีพ ผัก ที่ชาวบ้านปลูกเป็นผักสวนครัวปลอดภัย เมื่อวัตถุดิบในพื้นที่ถูกนำมาใช้อย่างเชื่อมโยง ทำให้เกิดความประหยัดและเกิดรายได้หมุนเวียนในท้องถิ่นอย่างลงตัว ผู้ประกอบการอยู่ได้เพราะต้นทุนวัตถุดิบไม่สูงมาก ผลผลิตจากโครงการที่รัฐส่งเสริมถูกนำมาใช้ในโครงการอาหารกลางวัน ลูกหลานนักเรียนได้อาหารที่มีคุณภาพ

นเรศ อภัยลุน ผู้อำนวยการโรงเรียนนายกเทศมนตรีตำบลงิม กล่าวว่า นโยบายของอธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นเน้นให้เด็กนักเรียนได้รับประทานไข่ เพื่อเสริมสร้างพัฒนาการของสมองและสุขภาพ โรงเรียน จึงได้มีอาหารประเภทไข่สัปดาห์ละ 3 วัน จันทร์ พุธ และศุกร์ สลับเมนูปลา ผลไม้ตามฤดูกาล และขนมหวาน

“ที่สำคัญอาหารกลางวันที่จัดให้เด็กนักเรียน พร้อมด้วยมีมาตรการคัดกรองเด็กอ้วน ควบคุมไม่มีรสจัดทุกชนิด ทั้งหวานจัด เค็มจัด เปรี้ยวจัด โรงเรียนไม่ขายน้ำหวาน น้ำอัดลม โดยเฉพาะการเน้นย้ำถึงบุญคุณข้าวและอาหารทุกมื้อ ข้าวทุกจาน อาหารทุกอย่าง อย่ากินทิ้งขว้าง แต่เติมได้ตลอด”

ระบบบริหารจัดการเรื่องอาหารกลางวันที่มีคุณภาพและการส่งเสริมสุขภาพเด็กดังกล่าว จึงไม่แปลกเลยว่าเหตุใดทำให้โรงเรียนได้รับรางวัลเป็นโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับสุดยอดเพชรปี 2560 ซึ่งนับเป็นความภูมิใจของทุกฝ่ายที่ร่วมกันทุ่มเท เพื่อคุณภาพชีวิตเด็กอนาคตของประเทศชาติอย่างเต็มกำลัง