กล้ามเนื้อคู่ตรงข้าม Antagonistic Pair
กล้ามเนื้อเป็นเนื้อเยื่อที่ยืดได้หดได้ และพบอยู่ทั่วร่างกายมีอยู่ถึงร้อยละ 40 ของน้ำหนักตัวในร่างกายมนุษย์มีประมาณ 640-850 มัด
โดย ภัชภิชา แก้วสุวรรณสุข (ครูเจี๊ยบ) ผู้ก่อตั้ง Japayatri Yoga Style โยคะสุตรา สตูดิโอ www.YogaSutraThai.com
กล้ามเนื้อเป็นเนื้อเยื่อที่ยืดได้หดได้ และพบอยู่ทั่วร่างกายมีอยู่ถึงร้อยละ 40 ของน้ำหนักตัวในร่างกายมนุษย์มีประมาณ 640-850 มัด ในวันนี้ครูจะไม่พูดถึงประเภทของกล้ามเนื้อ แต่จะขอเล่าถึงการทำงานของกล้ามเนื้อลายเป็นหลัก (จากการส่องกล้องจุลทรรศน์เมื่อมองลงไปจะพบการเรียงตัวของเซลล์กล้ามเนื้อ มีช่วงหนาแน่นและเบาบางทำให้เกิดลักษณะลายขึ้นมา) ในลักษณะของการทำงานเป็นคู่ของกล้ามเนื้อคู่ตรงข้ามขณะที่กล้ามเนื้อมัดหนึ่งหดตัว เรียกว่า ตัวทำการ (Agonist) กล้ามเนื้ออีกมัดที่อนุญาตให้เกิดการเคลี่อนไหว เรียกว่า ตัวต้าน (Antagonist)
ดังนั้น ทุกๆ การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อโครงร่างจะต้องเกิดการทำงานเป็นคู่มีหยินและหยางในตัวมันเอง ตัวอย่างที่ง่ายที่สุดคือกล้ามเนื้อไบเซพส์ (Biceps) และไตรเซพส์ (Triceps) ที่ต้นแขนเป็นตัวอย่างของกล้ามเนื้อคู่ตรงกันข้าม
ลองจับที่ต้นแขนของตัวเองเบาๆ ในขณะที่งอและเหยียดแขนสลับไปมา คุณจะรู้สึกว่าขณะที่กล้ามเนื้อมัดหนึ่งหดตัว กล้ามเนื้ออีกมัดหนึ่งจะยืด (เมื่อเหยียดแขนกล้ามเนื้อไตรเซพส์หดตัว ส่วนกล้ามเนื้อไบเซพส์จะยืดตัว ในทางตรงกันข้าม เมื่องอแขนไบเซพส์จะหดตัว ไตรเซพส์จะยืดตัว)
เมื่อเราเข้าใจกลไกตรงนี้แล้วจะเห็นว่าการยืดเป็นเพียงแค่การทำงานครึ่งหนึ่งของตัวต้าน (Antagonist) ดังนั้นการเพิ่มความยืดหยุ่นรวมทั้งประสิทธิภาพในการเคลื่อนไหว จึงมิใช่เพียงแค่การโฟกัสกับการยืด (เส้นใยกล้ามเนื้อสามารถยืดได้ประมาณ 150-200% ตามความยาวของมันก่อนที่จะบาดเจ็บ) หากเป็นการเพิ่มความแข็งแรง (Strength) เข้าไปด้วยต่างหาก
นั่นแสดงว่าคนที่เอาแต่พัฒนาความยืดหยุ่นแบบอยู่เฉยๆ (Passive Flexibility) เพียงอย่างเดียวโดยไม่พัฒนาความแข็งแรงเพื่อคอยควบคุมร่างกาย จะทำให้ร่างกายสะสมอาการบาดเจ็บได้โดยเฉพาะปัญหาที่ข้อต่อ (Joint Injury) เช่นเดียวกันกับคนที่เน้นแต่ฝึกท่าแอ่นหลัง โดยไม่สร้างความแข็งแรงที่หลังและกล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง (Hamstrings) เลย การฝึกท่าแอ่นหลังจะนำไปสู่การบาดเจ็บได้ในที่สุด ไม่ว่าจะเป็นกล้ามเนื้อมัดไหนก็ตามที่ต้องการจะยืดต้องเสริมความแข็งแรงเข้าไปด้วยเสมอ
สิ่งที่สำคัญที่สุดในขณะฝึกการหายใจยาวและลึก การผ่อนคลายความรู้สึกจะส่งผลไปที่ระบบประสาท อย่าลืมว่าระบบกล้ามเนื้อมีเครือข่ายที่รับข้อมูล (Muscle Spindles) การต่อสู้ การแข่งขัน หรือการเอาชนะจะเพิ่มความเครียดให้ระบบกล้ามเนื้อ
(ขอขอบคุณข้อมูลจาก Fernando Pages Ruiz)