วัดเจดีย์หลวงเขียนภาพรักษาวัฒนธรรม

โดย สมาน สุดโต

วัดเจดีย์หลวง ตั้งอยู่เลขที่ 127 หมู่ 5 บ้านห้วยหมอเฒ่า ต.เจดีย์หลวง อ.แม่สรวย จ.เชียงราย สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย มีเนื้อที่ทั้งหมด 13 ไร่ 2 งาน 46 ตร.ว. ตามประวัติเล่าว่า เดิมเป็นวัดร้าง แต่มีโบราณวัตถุหลายรายการ จึงสันนิษฐานว่าสร้างและรุ่งเรืองมานานก่อนจะร้าง ปัจจุบันเป็นวัดที่มีพระภิกษุจำพรรษา เป็นสำนักเรียน มีเจ้าอาวาสเป็นเจ้าคณะอำเภอแม่สรวย และมหาวิทยาลัยราชภัฏเลือกเป็นศูนย์โครงการบรรพชา-อุปสมบท เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลเนื่องในวันคล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี วันที่ 2 เม.ย.

ส่วนหลักฐานความเป็นมาของวัดในอดีต ทางวัดอ้างหลักฐานจากหนังสือประวัติวัดทั่วราชอาณาจักรไทยเล่มที่ 8 ที่บันทึกไว้ว่าสร้างเมื่อปี พ.ศ. 2353 ต่อมาปี พ.ศ. 2414 ชาวบ้านห้วยหมอเฒ่าโดยการนำของพ่อหลวงตา จันทร์เต็ม ผู้ใหญ่บ้านและคณะกรรมการ ได้เริ่มบูรณปฏิสังขรณ์ก่อสร้าง โบสถ์ กุฎี วิหาร ศาลา และทำการบูรณะพระเจดีย์ขึ้นใหม่ ขนาดฐานกว้าง 9 เมตร 15 นิ้ว สูง 12 เมตร ครอบเจดีย์องค์เดิม ซึ่งพังทลายมาทับถม เหลือแต่ฐาน 4 ชั้น

ขณะที่ทำการขนอิฐออกเพื่อจะทำการบูรณะใหม่นั้นได้พบอุโมงค์ที่ฐานเจดีย์ เก็บพระพุทธรูปทองสัมฤทธิ์ศิลปะเชียงเเสนจำนวน 7 องค์ (ปัจจุบันได้อัญเชิญประดิษฐานไว้ในโบสถ์) และพระพุทธรูปทองเหลืองทอง ทองแดง และพระพุทธรูปที่แกะสลักด้วยไม้สักอีกเป็นจำนวนมาก

จากคำบอกเล่าของคนเฒ่าคนแก่ว่านายช่างผู้บูรณะพระเจดีย์เป็นคนเชื้อสายจีน มีนามว่า เจ๊กป๊ก ขณะที่กำลังบูรณะเจดีย์อยู่ได้มีพระครูบาศรีวิชัย นักบุญแห่งล้านนา วัดบ้านปาง พร้อมคณะเดินทางจาริกแสวงบุญผ่านมาได้บริจาคเงินจำนวน 20 แถบ เพื่อสมทบในการบูรณะพระเจดีย์องค์นี้ เมื่อเสร็จแล้วได้ทำการเฉลิมฉลองในวันเพ็ญเดือน 3 มาฆมาส จึงกำหนดเป็นประเพณีสรงน้ำพระธาตุตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา

การที่วัดนี้เป็นศูนย์หนึ่งในจำนวน 7 ศูนย์ ตามโครงการบรรพชาอุปสมบท ถวายพระราชกุศลเนื่องในวันคล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ นั้น จึงเป็นวัดที่มีผู้มาสมัครเข้าโครงการ 200 กว่าคน เป็นวัดที่มีศรัทธาเข้ามามาก เหมือนศูนย์อื่นๆ ใน จ.เชียงราย จึงรู้สึกชื่นชมที่ชาวล้านนาช่วยกันรักษาวัฒนธรรมและประเพณีไว้ได้ดี ทำให้เห็นว่าบ้าน วัดราชการ (โรงเรียน) ทำงานประสานกันดี สอดคล้องกับคำว่าบวรยิ่งนัก

นอกจากนั้น พระมหาสุบรรณ มหาคมฺภีโร เจ้าอาวาสวัดเจดีย์หลวง ให้เขียนภาพ (ใหม่) เล่าเรื่องวัฒนธรรมประเพณีชาวล้านนาไว้ที่ศาลาบำเพ็ญกุศลของวัดเพื่อการศึกษาด้วย

ภาพเหล่านั้นเป็นการบันทึกเรื่องราวประเพณี วัฒนธรรมที่มีอิทธิพลต่อชีวิตและความเป็นอยู่ของชาวล้านนาที่เกี่ยวข้องกับวัดในทุกเรื่อง แม้ว่าภาพที่เขียนเป็นแบบชาวบ้านก็ตาม

เช่น ภาพตานเจดีย์ทราย ประเพณีแห่ไม้ค้ำสลี (ต้นโพธิ์) ประเพณีตานก๋วยสลากภัต งานทำบุญลาน งานลงแขกเกี่ยวข้าว และอื่นๆ ซึ่งหาชมที่อื่นได้ยากครับ