พาทัวร์นิคมฮอลันดา สมัยกรุงศรีอยุธยา

โดย ส.สต

หัวข้อเรื่องวันนี้ สืบเนื่องมาจากกลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ สำนักบริหารกลาง กรมศิลป์ เชิญไปทำข่าว วัดไชยวัฒนาราม ที่กำลังดังในละครทางทีวีช่อง 3 ในขณะนี้ แต่ไปหนนั้นละครยังไม่ออนแอร์ จึงไม่เกี่ยวกัน หากเกี่ยวกับการที่สถานเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกา มอบเงิน 3 แสนเหรียญให้กรมศิลป์ เพื่อช่วยฟื้นฟูและบูรณะวัดไชยวัฒนาราม แต่ก่อนจะถึงเวลานัดหมาย เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์พาไปชมวัดใหญ่ชัยมงคล และหมู่บ้านฮอลันดา ที่อยู่ในเมืองหลวงเก่าแห่งนี้

นิคมบ้านฮอลันดา อยู่ที่ไหน ท่านให้ขับรถผ่านวัดพนัญเชิงไปก่อน จึงเห็นป้ายบอกทางให้เลี้ยวรถเข้าไป เห็นอู่ต่อเรือ หรือคานเรือ แปลว่ามาถูกแล้ว ผ่านจุดนี้ไปอีกนิดเดียว จะพบนิคมบ้านฮอลันดา โดยมีป้ายยืนยันว่าที่เรามาเยือนนี้เป็นชุมชนฮอลันดา สมัยกรุงศรีอยุธยา จริงๆ ในป้ายที่ติดอยู่ที่คล้ายๆ เสาก่อด้วยอิฐมีข้อความว่า ตรงนี้เป็นที่ตั้งนิคมบ้านฮอลันดา ของบริษัท อินเดียตะวันออก ของฮอลันดา ระหว่าง พ.ศ. 2177-2310 นับถึงปัจจุบัน ผ่านมาได้ 251 ปี

บริเวณที่ตั้งบอกหมุดหมายนั้นเป็นลานกว้าง เหมือนสนามฟุตบอล ไม่มีสิ่งปลูกสร้าง นอกจากร่องรอยกำแพงเก่าตามขอบสนาม แต่ที่ติดริมแม่น้ำเจ้าพระยา เป็นอาคารใหญ่หนึ่งหลัง ที่นี้คือบ้านฮอลันดา ที่เราจะมาชม เขาจัดตั้งเป็นศูนย์ข้อมูลประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ไทย-เนเธอร์แลนด์ Information Centre on the History of Dutch-Thai relations เปิดทำการวันพุธ-วันอาทิตย์ เวลา 09.00-16.00 น.

ฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย ของศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) เขียน เมื่อวันที่ 30 พ.ค. 2555 ว่า พิพิธภัณฑ์บ้านฮอลันดา ของขวัญพระราชทานจากเนเธอร์แลนด์ คราวที่ฉลองความสัมพันธ์ไทย-ดัตช์ ครบ 400 ปี เมื่อวันที่ 20 ม.ค. 2547 พระราชินีเบียทริกซ์ (H.M. Queen Beatrix) และมกุฎราชกุมารแห่งเนเธอร์เแลนด์ (H.R.H.the Prince of Orange) เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อเยี่ยมชมแหล่งขุดค้นทางโบราณคดี ที่เคยเป็นที่ตั้งของสถานีการค้าดัตช์ สมัยกรุงศรีอยุธยา ใน อ.พระนครศรีอยุธยา  จ.พระนครศรีอยุธยา และได้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณ บริจาคที่ดิน ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นที่ตั้งของสถานีการค้าดัตช์ มอบให้เพื่อเป็นของขวัญสำหรับปวงชนชาวไทย เพื่อก่อตั้งเป็นศูนย์ข้อมูลเกี่ยวกับเนเธอร์แลนด์

ระหว่างปี 2546-2548 กรมศิลปากรได้เข้ามาขุดแต่งโบราณสถานที่ยังคงหลงเหลือเพียงแต่ฐานรากของอาคารที่เคยเป็นคลังสินค้าเดิมของสถานีการค้าดัตช์ ภายใต้ “โครงการขุดแต่งโบราณสถานหมู่บ้านฮอลันดา”  (Excavation Dutch Settlement Project) และในปี 2552-2553 ได้ขุดค้นพบเครื่องมือเครื่องใช้ เช่น เครื่องกระเบื้องจีน เครื่องปั้นดินเผา กล้องสูบยาของดัตช์ และเหรียญเงินตราดัตช์ ด้วยความร่วมมือและการทำงานร่วมกันระหว่างสถานทูตเนเธอร์แลนด์ประจำประเทศไทย และกรมศิลปากร ในปี 2553 จึงเริ่มดำเนินการก่อสร้างพิพิธภัณฑ์บ้านฮอลันดา อาคารสร้างแล้วเสร็จในปี 2554

บ้านฮอลันดาตั้งขึ้นเพื่อต้องการเผยแพร่ความรู้ในมิติประวัติศาสตร์เกี่ยวกับสถานีการค้าดัตช์ สมัยกรุงศรีอยุธยา ราวคริสต์ศตวรรษที่ 17 ว่าพ่อค้าดัตช์หรือคนของบริษัท VOC (Verenigde Oostindische Compagnie) ทำงาน ใช้ชีวิตและติดต่อสัมพันธ์กับสังคมสยาม ราชสำนัก อย่างไรบ้าง ไม่ไกลจากที่ตั้งของบ้านฮอลันดา ยังมีหมู่บ้านโปรตุเกส และหมู่บ้านญี่ปุ่น ตั้งอยู่ “บ้านฮอลันดา” คงเป็นอีกหนึ่งสถานที่ที่จะเป็นหลักฐานให้เห็นว่า กรุงศรีอยุธยา เมื่อ 400 กว่าปีมานั้น คลาคล่ำไปด้วยผู้คนหลากเชื้อชาติ หลากชาติพันธุ์ ทั้งจากเอเชียและยุโรป

วันที่ผมไปดูก่อนเที่ยงนิดหน่อยประทับในหลายๆ เรื่อง นับแต่การจัดลำดับข้อมูล ภาพประกอบ ทำให้ได้เห็นความรุ่งเรืองของกรุงศรีอยุธยา ในอีกมุมมองหนึ่งโดยเฉพาะด้านการค้าและเศรษฐกิจ ถ้าหากยั่งยืนถึงยุค 4.0 คงรุ่งเรืองดังเมืองสวรรค์ อย่างไม่ต้องสงสัย