4 มกราคม วันทหารม้า

โดย ส.สต

เมื่อวันที่ 4 ม.ค. 2561 จ.พระนครศรีอยุธยา จัดงานฉลองชัยชนะสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ณ บ้านพรานนก อ.อุทัย จ.พระนครศรีอยุธยา และถือว่าเป็นวันทหารม้า ทั้งนี้ สืบเนื่องมาจากวันที่ 4 ม.ค. 2309 สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งที่พระยาวชิรปราการได้นำกองทหาร ออกจากกรุงศรีอยุธยา ผ่านมาทางบ้านธนู บ้านข้าวเม่า และต้องสู้รบกับทหารพม่าตลอดทาง

ส่วนชาวบ้านได้จัดส่งข้าวเม่า ให้เป็นเสบียงและส่งธนูให้แก่ทหารใช้เป็นอาวุธ กองทหารได้ปะทะกับพม่าที่คลองแห่งหนึ่ง พระยาตากตีทหารพม่าแตกพ่าย จึงตั้งชื่อคลองว่า "คลองชนะ" ฝ่ายทหารพม่าได้ติดตามไปอย่างกระชั้นชิดตลอดระยะทางที่หนีออกจากกรุงศรีอยุธยา พระยาตากต้องต่อสู้กับพม่าถึง 4 ครั้ง แต่กองทหารพม่าก็ไม่ยอมลดละ และไล่ตามไปทันที่บ้านโพธิ์สังหาร มีหญิงสาวชาวบ้านชื่อนางโพ ได้ช่วยรบกับพม่าจนเสียชีวิต และภายหลังจากพระยาตากกู้ชาติได้แล้ว จึงได้ระลึกถึงกลับมาตั้งชื่อหมู่บ้านโพธิ์สังหาร เป็นหมู่บ้านโพสาวหาญ และยังใช้มาจนถึงปัจจุบัน และมีบุคคลสำคัญอีกคนหนึ่งคือ พรานนก หรือเฒ่าคำ ซึ่งเป็นผู้ช่วยจัดเสบียงอาหารให้กับกองทหารพระยาตากในระหว่างสงคราม ในปัจจุบันมีรูปปั้นให้ประชาชนเคารพที่หมู่บ้านพรานนก อ.อุทัย

หนังสือสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จัดพิมพ์โดยธนาคารกสิกรไทย เมื่อวันที่ 7 พ.ย. 2548 เพื่อเทิดพระเกียรติและสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชที่ทรงกอบกู้เอกราชจากพม่าเมื่อได้ยกเรื่องการกอบกู้เอกราชมากล่าวไว้ว่า

กระบวนการกู้เอกราช

ครั้นถึงวันเสาร์ ขึ้น 4 ค่ำ เดือนยี่ ปีจอ อัฐศก จุลศักราช 1128 ตรงกับวันที่ 3 ม.ค. 2309 พระยาตากเห็นพม่าตั้งวงล้อมกระชั้นเข้ามาจวนถึงคูพระนคร จึงรวบรวมสมัครพรรคพวกได้ประมาณ 500 คน โดยมีทหารกล้ารวมอยู่ด้วย 5 นาย คือ หลวงพิชัยอาสา (ทหารคู่ใจ) พระเชียงเงิน หลวงพรหมเสนา หมื่นราชเสน่หา ขุนอภัยภักดี (คนจีนอาสา) พอตกค่ำก็ยกกองกำลังออกจากค่ายวัดพิชัยตีฝ่าวงล้อมของพม่าที่โอบล้อมไว้อย่างแน่นหนาออกไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ฝ่ายทหารพม่าก็ไล่ติดตามไปอย่างกระชั้นชิด ตลอดระยะทางที่หนีออกจากกรุงศรีอยุธยา พระยาตากต้องต่อสู้กับพวกพม่าถึง 4 ครั้ง แต่กองทหารของพม่าก็ไม่ยอมลดละและไล่ติดตามไปทันที่บ้านโพธิ์สังหาร (โพธิ์สาวหาญ)

ครั้นรุ่งเช้าวันที่ 4 ม.ค. พระยาตากก็นำกำลังเข้าต่อสู้กับทหารพม่าจนพม่าแตกพ่ายไป แล้วจึงนำกำลังไปตั้งพักอยู่ที่บ้านพรานนก (ปัจจุบันคือวัดพรานนก อยู่ใน อ.อุทัย จ.พระนครศรีอยุธยา)

หลังจากนั้น พระยาตากจึงปล่อยให้เหล่าทหารแยกย้ายกันออกไปหาเสบียงอาหาร ตกบ่ายก็มีกองทหารพม่าอีกกองหนึ่งมีกำลังเดินเท้าถึง 200 นายกับพลม้า 30 ม้า ยกสวนทางมาจากบางคางเมืองปราจีนบุรี เพื่อมุ่งหน้าไปยังกรุงศรีอยุธยา เห็นทหารไทยกระจัดกระจายกันอยู่ ทหารพม่าก็ย่ามใจจึงเที่ยวไล่ฆ่าฟันทหารไทยกันอย่างสนุกมือจนล้มตายเป็นจำนวนมาก ทหารที่รอดตายก็พยายามกระเสือกกระสนหนีกองกำลังของพม่ากลับเข้ามายังที่บ้านพรานนก

ครั้นพระยาตากเห็นดังนั้นจึงรีบสั่งให้ทหารที่เหลืออยู่จำนวนน้อยมาก ตั้งแนวรบเป็นปีกกา ส่วนพระยาตากพร้อมด้วยทหารเสืออีก 5 นาย รีบขึ้นหลังม้าควบตะลุยออกประจัญบานกับกองทหารของพม่าทันที

ส่วนทหารที่หนีทหารพม่าเข้ามานั้นตั้งหลักได้พร้อมกับแนวรบปีกกาก็กรูกันเข้าตะลุมบอนกับกองทหารของพม่าอย่างดุเดือด

ฝ่ายทหารพม่าที่ชะล่าใจไม่ทันระวังตัวและนึกไม่ถึงว่าทหารไทยจะตีโต้กลับได้รวดเร็วเช่นนี้ จึงถูกฆ่าฟันล้มตายเป็นจำนวนมาก

ในที่สุดกองทหารของพม่าก็แตกพ่ายไป ทหารในบังคับบัญชาต่างก็ซาบซึ้งในน้ำใจของพระยาตากที่ไม่คิดถึงแม้แต่ชีวิตของตนเอง ไม่ทอดทิ้งลูกน้องในยามวิกฤตและยังวางกลศึกได้อย่างรวดเร็ว พร้อมกับฝีมือรบพุ่งที่เข้มแข็งจนสามารถขับไล่ทหารพม่าที่มีกำลังเหนือกว่าถอยหนีกลับไปได้ ต่างก็กล่าวโห่ร้องชมเชยด้วยความปลื้มปีติและยกย่องให้เป็นยอดวีรบุรุษ

ปัจจุบันวันที่ 4 ม.ค. ถือเป็น "วันทหารม้า"

ส่วนภาพประกอบในสยามอัศจรรย์ วันนี้ พระมหาพิน พุทธวิริโย มอบให้เป็นปฏิทินเนื่องในงานกฐินพระราชทาน พ.ศ. 2559/2016 แม้จะเก่า แต่เต็มไปด้วยข้อมูลในเชิงประวัติศาสตร์ พร้อมรูปภาพในวัดอินทาราม ผู้เขียนจึงนำมาเสนอวันนี้

นอกจากปฏิทิน พระมหาพินได้มอบแสตมป์ชุด 250 ปี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช อีก 1 ชุด มูลนิธิสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พูดถึงแสตมป์นี้ว่า เเสตมป์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ในวาระ 250 ปีเเห่งการกู้อิสรภาพ พระราชทานชาติไทยใน 6 พ.ย. 2560 (พ.ศ. 2560-2310) ซึ่งบริษัทไปรษณีย์ไทยจำกัดได้ออกเเบบ โดยได้อัญเชิญพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่สวนสารธารณะทุ่งนาเชย อ.เมือง จ.จันทบุรี ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดเมื่อวันที่ 28 ธ.ค. 2524 มาจัดสร้างเเสตมป์ ซึ่งผลิตเพียง 5 เเสนดวง เท่านั้น

อย่างไรก็ตาม เส้นทางที่พระยาวชิรปราการ (สิน) ออกจากกรุงศรีอยุธยา เมื่อวันที่ 4 ม.ค. 2309 เริ่มจากค่ายวัดพิชัย-บ้านโพธิ์สาวหาญ-บ้านพรานนก (อยุธยา) - นครนายก-ปราจีนบุรี-ชลบุรี-ระยอง-จันทบุรี-ตราด-จันทบุรี จนกระทั่งนำทัพเรือมากอบกู้กรุงศรีอยุธยา จากการยึดครองของพม่าสำเร็จวันที่ 6 พ.ย. 2310