ไขรหัส "Inclusive Business" ธุรกิจรูปแบบใหม่สร้างสังคมไทยให้ยั่งยืน
ไขรหัสธุรกิจเกื้อกูลสังคม ด้วย 3 กุญแจหลัก
ตั้งแต่โลกก้าวเข้าสู่ระบบทุนนิยม เป้าหมายสำคัญของการทำธุรกิจคือการทำทุกวิถีทางเพื่อให้ได้ผลกำไรสูงสุด เพื่อสร้างความมั่งคั่งให้แก่ผู้ประกอบการ แต่ในปัจจุบัน ผลตอบแทนมหาศาลอาจไม่ใช่สิ่งสำคัญที่สุดในการดำเนินธุรกิจอีกต่อไป ความมั่นคงของธุรกิจที่จะดำเนินไปอย่างยาวนานต่างหากคือหัวใจสำคัญ และสิ่งที่จะช่วยให้ธุรกิจบรรลุจุดประสงค์ดังกล่าวได้ ไม่ใช่เพียงแค่คุณภาพของสินค้าหรือบริการที่ต้องคำนึงถึงเท่านั้น แต่ต้องเป็นคุณภาพชีวิตของผู้บริโภคที่ดีขึ้นอีกด้วย อันสะท้อนถึงความรับผิดชอบที่มีต่อสังคม เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน
แม้ ณ ขณะนี้จะมีธุรกิจที่มีเป้าหมายเพื่อตอบแทนสังคมผุดขึ้นเป็นดอกเห็ด อย่างไรก็ตาม หากเป้าหมายนั้นดำเนินไปในระยะเวลาสั้นๆ จะเรียกธุรกิจเหล่านั้นว่าเป็น ‘ความยั่งยืน’ ได้หรือไม่ และกุญแจหลักที่จะทำให้ธุรกิจเป็นธุรกิจเพื่อส่วนรวมอย่างแท้จริง ต้องประกอบไปด้วยอะไรบ้าง วันนี้มาหาคำตอบกัน
ไขรหัสธุรกิจเกื้อกูลสังคม ด้วย 3 กุญแจหลัก
ธุรกิจเกื้อกูลสังคม (Inclusive Business) คือธุรกิจที่มีเป้าประสงค์แรกเพื่อการสร้างผลตอบแทนแก่ผู้ประกอบการ แต่มีการนำกลุ่มชุมชนผู้ที่มีรายได้น้อยเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของภาคธุรกิจและการผลิตด้วย เพื่อสร้างงาน สร้างโอกาสในการหารายได้ และนำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างเท่าเทียมของประชาชนในระดับวงกว้าง สอดคล้องกับเป้าหมายประชาคมอาเซียนปี 2568 นั่นคือ การทำให้อาเซียนเป็นประชาคมที่มีประชาชนเป็นศูนย์กลาง (กรมประชาสัมพันธ์, 2560)
กุญแจหลักของธุรกิจเกื้อกูลสังคม หรือ Inclusive Business ประกอบด้วย 3 ประการคือ การเป็นธุรกิจที่ไม่ปิดกั้น การที่ชุมชนมีส่วนร่วม และการสร้างความยั่งยืนในสังคม
การเป็นธุรกิจที่ไม่ปิดกั้น หมายความว่า ผู้ประกอบการไม่ใช่ผู้ที่ครอบครองห่วงโซ่อุปทานนั้นๆ ตั้งแต่ต้นจนจบแต่เพียงผู้เดียว เช่น บริษัท A เป็นบริษัทจำหน่ายนมผงรายใหญ่ แต่บริษัท A ก็มีธุรกิจเป็นเจ้าของฟาร์มโคนมด้วย และนำผลิตภัณฑ์นมมาแปรรูปเป็นนมผง และเป็นผู้จัดจำหน่ายเอง จะเห็นว่าบริษัท A เป็นบริษัทที่ครอบครองห่วงโซ่อุปทานการผลิตนมผงแต่เพียงผู้ดียว ซึ่งทำให้ไม่เกิดการกระจายรายได้ คุณภาพชีวิตของคนในสังคมก็ไม่ได้รับช่วยเหลือ ปัญหาความยากจนของประชาชนก็ไม่ได้รับการแก้ไข
ในทางกลับกัน หากทางผู้ประกอบการมีการรับผลผลิตมาจากแหล่งต่างๆ โดยเฉพาะแหล่งชุมชนที่มีรายได้น้อย ก็จะเป็นการเพิ่มชุมชนเข้ามาในห่วงโซ่ของอุปทาน ทำให้ชุมชนสามารถสร้างรายได้ได้ด้วยตัวเอง ดำรงอยู่ได้โดยไม่ต้องอาศัยเงินสมทบช่วยเหลือ ทำให้ช่องว่างความเหลื่อมล้ำระหว่างรายได้ลดน้อยลง ซึ่งเป็นหัวใจของธุรกิจเกื้อกูล (Inclusive Business) ที่สร้างผลประโยชน์ให้แก่สังคมอย่างยั่งยืน
ธุรกิจเกื้อกูล = แนวคิดโลกสวย ?
แค่พูดถึงการกระจายได้ การลดความเหลื่อมล้ำ และการสร้างความยั่งยืนในสังคม หลายคนคงนึกว่า Inclusive Business เป็นโมเดลธุรกิจในอุดมคติเท่านั้น แต่ความจริงก็คือมีกลุ่มคนและบริษัทยักษ์ใหญ่หลายรายในกลุ่มอาเซียนนำโมเดลนี้มาสร้างเป็นธุรกิจจริงๆ แล้ว
ตัวอย่างธุรกิจเกื้อกูลโดยกลุ่มคนเล็กๆ ของประเทศไทยบ้านเราก็มี Once Again Hostel โฮสเทลที่ก่อตั้งโดยคุณศานนท์ หวังสร้างบุญ และคุณภัททกร ธนสารอักษร หนึ่งวิศวกรและหนึ่งสถาปนิกหนุ่ม จุดประสงค์ก็เพื่อพลิกฟื้นชุมชนโบราณกลางเมืองกรุงเทพมหานครที่กำลังค่อยๆ สูญหายไป ให้กลับมามีชีวิตอีกครั้ง ด้วยการว่าจ้างคนในชุมชน เสิร์ฟอาหารเช้าที่ทำจากคนในชุมชน สร้างกิจกรรมของโฮสเทลที่พาแขกไปเที่ยวชมชุมชน สร้างเครือข่ายแท็กซี่ที่สามารถเรียกใช้ได้ทันทีของคนในชุมชน รวมไปถึงร่วมสร้างโรงเรียนอาสาเฉพาะวันหยุด Saturday School พื้นที่ร่วมของทุกคนในชุมชน ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นการสร้าง Mutual Benefit หรือผลประโยชน์ร่วมกันระหว่างเจ้าของธุรกิจและสังคม คือต่างฝ่ายต่าง win-win
ขอบคุณภาพจาก กรุงเทพธุรกิจ www.bangkokbiznews.com
ขยับสเกลธุรกิจขึ้นมา ก็คือธุรกิจ Amazon Café ร้านกาแฟประจำปั๊มน้ำมัน ปตท. ที่ให้เกษตรชาวไทยภูเขาได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของวงจรการผลิตเครื่องดื่ม เพราะเบื้องหลังกาแฟหอมเข้มชื่อดัง คือเมล็ดกาแฟที่เดินทางมาจากดอยอินทนนท์ ซึ่งเป็นพื้นที่สำหรับปลูกกาแฟสายพันธุ์อาราบิก้าตามแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่ทรงประทานความช่วยเหลือแก่ชาวไทยภูเขาเพื่อทดแทนการปลูกฝิ่น โดยฝ่ายวิจัยและพัฒนากาแฟอาราบิก้า โครงการหลวงจะเป็นฝ่ายจัดหาเมล็ดกาแฟดิบขายให้กับ ปตท. โดยมีปริมาณการส่งขายอย่างน้อยปีละ 630,000 กิโลกรัม (630 ตัน) นอกจากนี้ ทาง ปตท. ยังได้ริเริ่มโครงการวิจัยและพัฒนาการปลูกและการผลิตกาแฟระบบอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ใช้พื้นที่ดำเนินงาน (โครงการนำร่อง) ในเขตรับผิดชอบของสถานีเกษตรหลวงอินทนนท์ ตำบลบ้านหลวง อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ร่วมกับโครงการหลวง เพื่อให้ความรู้แก่เกษตรกรและสามารถนำความรู้ไปพัฒนาการปลูกกาแฟให้ได้ผลดียิ่งขึ้น (café-amazon, 2557)
ขอบคุณภาพจาก คาเฟ่ อเมซอน www.cafe-amazon.com
จะเห็นได้ว่า องค์กรและบริษัทเอกชน รวมทั้งรัฐบาล ก็หันมาให้ความสำคัญ และพัฒนาโครงสร้างธุรกิจเชิง Inclusive Business ที่ให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมมากขึ้น ซึ่งไม่เป็นเพียงนโยบายโลกสวยเท่านั้น แต่เป็นการดำเนินงานที่เป็นรูปธรรม และประชาชนได้ประโยชน์จริง ต่างฝ่ายต่างได้ผลประโยชน์ที่พึงพอใจ จนทำให้เราคิดว่าในอนาคตข้างหน้าอีกไม่กี่ปี เราอาจจะได้เห็นประเทศไทยเป็นสังคมที่ธุรกิจและชุมชนเกื้อกูลกัน ซึ่งเต็มเปี่ยมด้วยพลังแห่งความยั่งยืนอย่างแท้จริง
http://www.prd.go.th/ewt_news.php?nid=182784&filename=index5
http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/702550
http://www.ryt9.com/s/anpi/2701351
http://www.pipat.com/2009/02/inclusive-business.html
https://www.brandbuffet.in.th/2016/08/creating-shared-value-food-retail/
https://www.marketingoops.com/exclusive/business-case/social-enterprise-singha-park/
http://www.wearegreeners.com/greenblog/detail/186
http://www.cafe-amazon.com/csr-detail.aspx?Lang=TH&C=2