ไม้อวบน้ำ

เชื่อว่าหลายคนสงสัยว่า "ไม้อวบน้ำ" เป็นพืชชนิดไหน กลุ่มใดกันบ้าง ทำความเข้าใจง่ายๆ ก็คือ ไม้อวบน้ำหรือที่เรียกกันว่า Succulent คือพืชที่พัฒนาเนื้อเยื่อให้สามารถกักเก็บน้ำไว้ในเซลล์ตามส่วนต่างๆ ของต้นทำให้ส่วนนั้นดูอวบหนา ไม่ว่าจะเป็นราก ลำต้น หรือใบ เพื่อให้เติบโตและดำรงชีวิตอยู่ได้ในสภาพที่แห้งแล้งของถิ่นกำเนิดในธรรมชาติ บางชนิดยังสร้างขนหรือไทรโคม (Trichome) ปกคลุมบนใบหรือส่วนต่างๆ ของต้น เพื่อช่วยดักจับความชื้นในอากาศได้

ตัวอย่างเช่นไม้ประดับที่ปลูกในบ้านเรามานานอย่างว่านหางจระเข้ หรือเรียกกันว่า อโล (Aloe) กุหลาบหินสกุลอิชิเวเรีย (Echeveria) คราสซูลา (Crassula) คาลันโช (Kalanchoe) ทิลแอนด์เซีย (Tillandsia) รวมทั้งชวนชมซึ่งอยู่ในสกุล อดีเนียม (Adenium) ก็เป็นไม้อวบน้ำด้วย แม้แต่แคคตัสหรือกระบองเพชรที่รู้จักกันดี ก็เป็นสมาชิกในกลุ่มไม้ อวบน้ำเช่นกัน

ไม้อวบน้ำนั้นมีความหลากหลายที่หลายคนคาดไม่ถึง ทั้งรูปทรง ลักษณะต้น ใบดอก รวมถึงถิ่นกำเนิดของชนิดนั้นๆ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการปลูกเลี้ยงนั่นเองหลายคนเข้าใจว่า ไม้อวบน้ำต้องมีถิ่นกำเนิดจากทะเลทรายอันแห้งแล้ง แต่ความเป็นจริงแล้วกระจายพันธุ์อยู่ทั่วโลก ทั้งพื้นที่แห้งแล้งในเขตร้อน เขตกึ่งร้อน และเขตหนาว ยกเว้นทาง ขั้วโลกเหนือ-ใต้ ที่มีหิมะหนาวจัดตลอดปี

การปลูกไม้อวบน้ำจึงต้องคำนึงถึงว่า พืชชนิดนั้นมาจากถิ่นใด ถ้ามาจากเขตร้อน ในบ้านเราก็ปลูกเลี้ยงได้ไม่ยาก เว้นแต่ว่าพืชชนิดนั้นมาจากประเทศเขตหนาว เมื่อนำมาปลูกในบ้านเราก็จะเติบโตได้ดีทางพื้นที่สูงในภาคเหนือหรือภาคอีสานที่มีอากาศหนาวเย็น

อย่างไรก็ตาม ไม้อวบน้ำก็ปลูกเลี้ยงไม่ยากอย่างที่หลายคนเข้าใจเช่นกัน เพียงแค่เตรียมดินปลูกที่โปร่งร่วน ระบายน้ำดี เลือกใช้ภาชนะปลูกที่เหมาะกับขนาดต้น อาจเป็นกระถางพลาสติก กระถางดินเผา หรือนำถ้วยไอศกรีมมาเจาะรูแล้วใช้เป็นภาชนะปลูกก็ได้ จัดวางในที่มีแสงแดดส่องถึงเกือบตลอดวัน อากาศถ่ายเทดี หมั่นให้ปุ๋ยบ้างเดือนละครั้งก็สามารถเลี้ยงไม้อวบน้ำได้สำเร็จแล้ว

แต่ก็มีไม้อวบน้ำบางกลุ่ม เช่น สกุลฮาโวร์เทีย (Haworthia) สกุลไลทอป (Lithops) และอิชิเวเรีย (Echeveria) ไม่ควรวางกระถางในตำแหน่งที่ได้แสงแดดโดยตรงหรือ ได้รับน้ำฝนตกกระทบนานๆ ต้องปลูกเลี้ยงในที่ที่มีหลังคากันฝน หรือในโรงเรือน ก็ช่วยให้ไม้อวบน้ำของเราเติบโตได้ดี