โอกาสธุรกิจในรัฐฉาน

รศ.ดร.อัทธ์ พิศาลวานิช & ศูนย์ศึกษาการค้าระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย

ระหว่างวันที่ 19-22 ก.ค. ผมได้เดินทางไปเก็บข้อมูลที่จังหวัดเชียงตุง รัฐฉาน ประเทศเมียนมา ภาษาอังกฤษอ่านว่า "เก็งตุง" แต่คนรัฐฉานหรือคนไทใหญ่อ่านว่า "เชียงตุง" (เชียงคือเมือง และตุงหมายถึงชื่อของฤาษีผู้สร้างเมืองชื่อ "ตุงคฤาษี")

รัฐฉาน ประกอบด้วย 11 จังหวัดมีเมืองตองยีเป็นเมืองหลวง ซึ่งเป็น 1 ใน 3 ของศูนย์กลางกระจายสินค้าสำคัญของเมียนมา รองจากย่างกุ้ง และมัณฑะเลย์ ปี 2559 รัฐฉานมีประชากร 6 ล้านคน เชียงตุง 4 แสนคน รัฐฉานเป็นรัฐเดียวของเมียนมาที่มีพื้นที่มากสุดของประเทศและเป็นรัฐเดียวที่มีชายแดนติดกับ 3 ประเทศ คือ ไทย สปป.ลาวและจีน

รัฐฉานแบ่งออกเป็น 3 ภูมิภาค คือ ภาคเหนือมีมูเซ (Muse) และเมืองลาโชเป็นเมืองรอง เป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ ภาคใต้มีเมืองตองยีเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและภาคตะวันออกมีเมืองท่าขี้เหล็ก และเชียงตุงเป็นเมืองรอง ที่เป็นเมืองสำคัญทางเศรษฐกิจ เชียงตุงอยู่บนเส้นทาง R3B ที่เชื่อมไทย เมียนมา และจีน

หากคำนวณเส้นทาง R3B ที่เริ่มจากด่านแม่สาย-ท่าขี้เหล็ก เชียงตุง ถึงด่านเมืองลา ของเมียนมา-ต้าลั่ว (Daluo) ของจีน ระยะทาง 275 กม. ในขณะที่ระยะทางของ "R3A" จากด่านเชียงของ-ห้วยทราย-ด่านบ่อเต็น (ลาว)-ด่านบ่อหารของจีน ในเมืองหล้าของจังหวัดสิบสองปันนา (Xishuanbanna) ระยะทาง 263 กม. จะเห็นได้ว่า ระยะทางของ R3A สั้นกว่า R3B

อย่างไรก็ตาม ตรงด่านเมืองลา-ต้าลั่วนั้นได้ปิดมา 10 ปีแล้ว เนื่องจากมีบ่อนกาสิโนเยอะ สถานีโทรทัศน์บีบีซี รวมทั้งนิตยสารไทม์และหนังสือพิมพ์นิวยอร์ก ไทมส์ ได้เรียกเมืองลาว่าเป็น "ลาสเวกัสของพม่า" ทำให้รัฐบาลจีนไม่สนับสนุน คนพม่าบริเวณด่านเมืองลา-ต้าลั่ว สามารถพูดภาษาจีนและใช้เงินหยวนเป็นหลัก

ทั้งนี้ เพื่อให้เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจบนเส้นทาง R3B เมื่อวันที่ 9 พ.ค. 2558 รัฐบาลเมียนมากับลาวได้เปิดใช้สะพานข้ามแม่น้ำโขงที่เมืองเชียงลาบ รัฐฉานกับบ้านกุ่ม เมืองลอง แขวงหลวงน้ำทา สปป.ลาว ความยาว 691.6 เมตร ขนาดสองช่องจราจร สะพานแห่งนี้จะเชื่อมเส้นทาง R3B กับ R3A และยังช่วยย่นระยะทางการขนส่งสินค้าทั้งจากเมียนมาและไทยได้ถึง 100 กม.

จากด่านเชียงของถึงจังหวัดหลวงน้ำทา 179 กม. จากจังหวัดท่าขี้เหล็กที่ตั้งอยู่ในภาคตะวันออกของรัฐ ซึ่งติดกับด่าน อ.แม่สาย สามารถเดินทางไปยังเมืองเชียงตุง (จากเมืองเชียงตุงไปยังด่านมูเชของพม่าและรุ่ยลี่ของจีนระยะทาง 700 กม.) ระยะทาง 164 กม. และต่อไปยังชายแดนพม่าที่เมืองลา (Mong La) กับด่านต้าลั่ว (Daluo) สิบสองปันนา ระยะทาง 90 กม. ถนนเป็นถนนดำ สองเลน และคดเคี้ยวพอสมควร (ระยะทางจากแม่สาย-ตองยี 480 กม. แม่สาย-มัณฑะเลย์ 1,100 กม. แม่สาย-เนย์ปิดอว์ 680 กม. ตองยี-มัณฑะเลย์ 260 กม. ตองยี-มูเซ 562 กม. ตองยี-เมืองลาโช 384 กม. และจากเมืองลาโช-มูเซ 174 กม.)

อย่างไรก็ตาม สินค้าที่ไทยส่งออกตรงด่านแม่สาย โดยไทยส่งออกน้ำมันเชื้อเพลิง สุรา เบียร์ ไวน์ เครื่องดื่ม เป็นต้น ส่วนสินค้านำเข้า ได้แก่ แร่แมงกานีส แร่ดีบุก ใบชา ส้มสด เป็นต้น สินค้าไทยประเภทอาหารและเครื่องดื่มที่ส่งไปยังเมียนมาจะขึ้นไปถึงเมืองเชียงตุงและ ตองยีร้อยละ 80 ที่เหลือเป็นสินค้าของจีน

โดยคลังสินค้าจะอยู่ที่ท่าขี้เหล็ก สินค้าไทยส่วนใหญ่จะไปไม่ถึงมัณฑะเลย์และเนย์ปิดอว์ เพราะระยะทางไกลกว่าเมื่อเทียบกับเส้นทางจากแม่สอดไปย่างกุ้ง และเส้นทางจากย่างกุ้งไปยังเนย์ปิดอว์ ถนนจะดีกว่า (ระยะทางแม่สอด-ย่างกุ้ง 420 กม.) ในการวิเคราะห์ถึงโอกาสธุรกิจในรัฐฉานนั้น

อันดับแรกคงต้องวิเคราะห์ศักยภาพและการเชื่อมโยงพื้นที่เมืองสำคัญๆ ของรัฐฉานก่อน นั้นคือการทำธุรกิจบน 3 แถบเศรษฐกิจ (3 Economic Belt) ของรัฐฉานคือ 1.แถบเศรษฐกิจใต้-ตะวันออก (South-East Economic Belt) ที่เชื่อมโยงท่าขี้เหล็กกับตองยี

2.แถบเศรษฐกิจเหนือ (Northern Economic Belt) ที่เชื่อมโยงตองยี ลาโชและมูเซ และแถบเศรษฐกิจเหนือ-ใต้ (North-South Economic Belt) ที่เชื่อมเมืองมูเซ เชียงตุงและท่าขี้เหล็ก 3 แถบเศรษฐกิจมีเมืองศูนย์กลางเศรษฐกิจของรัฐฉานคือ เมืองตองยี ท่าขี้เหล็ก และมูเซและมีศูนย์กลางเศรษฐกิจย่อยอยู่ที่เมืองลาโชและเชียงตุง มีทั้งหมด 5 เมือง (3 เมืองหลัก และ 2 เมืองย่อย) โดยศักยภาพของแต่ละเมืองจะโดดเด่นแตกต่างกันออกไปในการประกอบธุรกิจ