ความรับผิดกรรมการบริษัท ตามกฎหมายใหม่ (1)

โดย...วิโรจน์ พูนสุวรรณ  ที่ปรึกษากฎหมาย [email protected]

กรรมการบริษัทตกใจไปตามๆ กัน ที่จู่ๆ ก็มีกฎหมายใหม่ออกมาแก้ไขพระราชบัญญัติ 76 ฉบับที่เกี่ยวกับความรับผิดทางอาญาของกรรมการบริษัท ในกรณีที่ผู้กระทำความผิดเป็นนิติบุคคล นัยว่าถ้าการกระทำความผิดของนิติบุคคล เกิดจากการสั่งการหรือการกระทำของกรรมการ หรือผู้จัดการ หรือบุคคลใดซึ่งรับผิดชอบในการดำเนินงานของนิติบุคคล หรือในกรณีที่กรรมการหรือบุคคลดังกล่าวมีหน้าที่ต้องสั่งการ หรือกระทำการ และละเว้นไม่สั่งการหรือไม่กระทำการจนเป็นเหตุให้นิติบุคคลนั้นกระทำความผิด กรรมการหรือบุคคลนั้น ก็ต้องมีความผิดและต้องรับโทษที่บัญญัติไว้สำหรับความผิดของนิติบุคคลนั้นๆ เช่นกัน

กฎหมายใหม่นี้ชื่อเป็นทางการคือ พระราชบัญญัติ แก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติแห่งกฎหมายที่เกี่ยวกับความรับผิดในทางอาญาของผู้แทนนิติบุคคล พ.ศ. 2560 ซึ่งเพิ่งมีผลบังคับใช้เป็นกฎหมายเมื่อ 12 ก.พ. 2560 นี้เอง

ฟังดูแวบๆ เหมือนกับกฎหมายใหม่นี้ออกมาเพื่อพุ่งเป้าไปที่การลงโทษกรรมการ เพราะให้ลงโทษอาญาแก่กรรมการ เหมือนกับที่ลงโทษกับบริษัทที่กระทำความผิด ถ้าเป็นโทษปรับ ก็โดนทั้งบริษัทและกรรมการที่รับผิดชอบ ถ้าเป็นโทษจำคุกเอาโทษแก่บริษัทไม่ได้ ก็ลงโทษกรรมการได้

แต่ในความเป็นจริงพระราชบัญญัติทั้ง 76 ฉบับ ก็มีบทลงโทษกรรมการอยู่แล้ว หนักกว่านี้ด้วยซ้ำ เช่น พระราชบัญญัติกำหนดความผิดเกี่ยวกับบริษัทจำกัด พ.ศ. 2499 ในมาตรา 25 ก็ระบุไว้ว่า หากบริษัทจำกัดทำความผิดที่ระบุไว้ กรรมการของบริษัท หรือบุคคลซึ่งรับผิดชอบในการดำเนินงานของบริษัทนั้น ต้องระวางโทษปรับไม่เกินห้าหมื่นบาท

กำหนดไว้คล้ายกันแต่ไม่เหมือนกัน ดูเผินๆ เหมือนกับไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง

ถ้าสังเกตให้ดีจะเห็นว่ากฎหมายเก่าเอาผิดกับกรรมการ เพราะเป็นกรรมการ ไม่ใช่เพราะกรรมการทำผิด ตามกฎหมายเก่าถ้าบริษัททำผิด กรรมการบริษัททุกคนก็มีความผิดติดตัวไปโดยอัตโนมัติ แม้ตนเองจะไม่ได้ทำผิดอะไร หรือมีส่วนร่วมในการกระทำความผิดแต่ประการใด แค่เป็นกรรมการก็ผิดแล้วเมื่อบริษัททำผิด

กฎหมายเก่าสันนิษฐานไว้เลยว่ากรรมการมีความผิด พนักงานอัยการผู้เป็นโจทก์ก็ไม่ต้องนำสืบว่ากรรมการทำผิด พิสูจน์เพียงว่าจำเลยเป็นกรรมการบริษัทเท่านั้นพอ ภาระการพิสูจน์ตามกฎหมายเก่าจึงตกอยู่กับกรรมการผู้ถูกกล่าวหา ถ้าหากอยากจะพ้นผิด ต้องพิสูจน์ว่าตนเองไม่ได้ทำอะไรผิด เช่นตัวอย่างในอีกกรณีหนึ่งซึ่งเป็นกฎหมายอีกฉบับหนึ่งใน 76 ฉบับที่ถูกแก้ไข คือ พระราชบัญญัติการประกอบกิจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2544 มาตรา 78 ก็บัญญัติให้กรรมการผู้จัดการ ผู้จัดการ หรือบุคคลที่รับผิดชอบในการดำเนินงานของนิติบุคคล ต้องรับผิดโดยอัตโนมัติเมื่อนิติบุคคลทำผิด เว้นแต่พิสูจน์ได้ว่าการกระทำของบริษัทนั้น ได้กระทำโดยตนมิได้รู้เห็นหรือยินยอมด้วย

เท่ากับกฎหมายเก่าผลักภาระการพิสูจน์ซึ่งยากแสนยาก ไปให้กรรมการนั่นเอง ถ้ากรรมการพิสูจน์ไม่ได้ว่าตนบริสุทธิ์ก็ต้องรับโทษ

(อ่านต่อฉบับพุธหน้า)