ศีลกับการทำงาน (2)

โดย...ทัธภร ธนาวริทธิ์ [email protected] ที่ปรึกษาองค์กร บริษัท โอทู โซลูชั่น จำกัด

จากฉบับที่แล้วเราได้กล่าวถึงศีลไปแล้ว 3 ข้อ ในฉบับนี้จะขอกล่าวถึงข้อปฏิบัติที่เหลือในอีก 2 ข้อ

ข้อที่ 4 มุสาวาท คือ การไม่พูดเท็จและยังรวมถึงการพูดส่อเสียด หยาบคาย เพ้อเจ้อไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ การผิดศีลข้อนี้มีผลกระทบมากมายกับการทำงาน เริ่มตั้งแต่ผลกระทบต่อตนเอง เช่น ทำให้ตนเองขาดความน่าเชื่อถือ เพื่อนร่วมงานไม่ให้ความช่วยเหลือ ผลกระทบต่องาน เช่น ทำให้งานล่าช้า ขาดความสามัคคีในทีมงาน และยังส่งผลต่อคนรอบข้าง เช่น เกิดการทะเลาะเบาะแว้ง เกิดความทุกข์ใจกับคนรอบข้าง เป็นต้น

พระพุทธเจ้ากล่าวสอนถึงองค์ประกอบของวาจา 5 ประการที่เป็นวาจาไม่มีโทษ และวิญญูชนไม่ติเตียน คือ 1) กล่าวแล้วควรแก่เวลา 2) กล่าวแล้วตามสัจจริง 3) กล่าวแล้วอย่างอ่อนหวาน 4) กล่าวแล้วอย่างประกอบด้วยประโยชน์ 5) กล่าวแล้วด้วยเมตตาจิต

นอกจากนี้ ยังมีคำสอนเกี่ยวกับวาจาของสัตบุรุษ 4 ประการ คือ 1) สัตบุรุษ... แม้มีใครถามถึงความไม่ดีของบุคคลอื่น ก็ไม่เปิดเผยให้ปรากฏ จะกล่าวทำไมเมื่อไม่ถูกใครถาม ก็เมื่อถูกใครถามถึงความไม่ดีของบุคคลอื่น ก็นำเอาปัญหาไปทำให้หลีกเลี้ยวลดหย่อนลง กล่าวถึงความไม่ดีของผู้อื่นอย่างไม่พิสดารเต็มที่ 2) แม้ไม่ถูกใครถามถึงความดีของบุคคลอื่น ก็ยังนำมาเปิดเผยให้ปรากฏ จะต้องกล่าวทำไมถึงเมื่อถูกใครถาม ก็เมื่อถูกใครถามถึงความดีของบุคคลอื่น ก็นำเอาปัญหาไปทำให้ไม่หลีกเลี้ยวลดหย่อน กล่าวความดีของผู้อื่นโดยพิสดารบริบูรณ์

3) แม้ไม่มีใครถามถึงความไม่ดีของตน ก็ยังนำมาเปิดเผย ทำให้ปรากฎ ทำไมจะต้องกล่าวถึงเมื่อถูกถามเล่า ก็เมื่อถูกใครถามถึงความไม่ดีของตน ก็ไม่นำเอาปัญหาไปหาทางทำให้ลดหย่อนบิดพลิ้ว แต่กล่าวถึงความไม่ดีของตนโดยพิสดารเต็มที่ 4) แม้ไม่มีใครถามถึงความดีของตน ก็ไม่เปิดเผยให้ปรากฏ ทำไมจะต้องกล่าวถึงเมื่อไม่ถูกใครถามเล่า ก็เมื่อถูกใครถามถึงความดีของตน ก็นำเอาปัญหาไปกระทำให้ลดหย่อนหลีกเลี้ยวเสีย กล่าวความดีของตนโดยไม่พิสดารเต็มที่

สำหรับผู้ที่ถูกติเตียนพระพุทธเจ้าก็มีหลักคำสอนในการวางจิต สำหรับกรณีเช่นนี้ว่า เธอพึงละฉันทะและวิตกชนิดที่เป็นวิสัยแห่งชาวบ้านเสีย และพึงทำความสำเหนียกว่าจิตของเราจักไม่แปรปรวน เราจักไม่กล่าววาจาอันเป็นบาป เราจักเป็นผู้ที่มีจิตเอ็นดูเกื้อกูล มีจิตประกอบด้วยเมตตา ไม่มีโทสะภายใน

ส่วนศีลข้อสุดท้าย คือการงดเว้นจากของเมา การเสพของมึนเมานอกจากการทำให้ประสิทธิภาพการทำงานลดลงแล้ว การผิดข้อนี้สามารถเป็นที่มาในการผิดศีลข้ออื่นๆ ตามไปด้วยเนื่องจากการของมึนเมาทำให้คนขาดสติ และเมื่อขาดสติ การรับรู้ การควบคุมของคนเราก็จะถูกทำลายไป ถือเป็นข้อที่น่ากลัวมาก

มาถึงตอนนี้พุทธศาสนิกชนอย่างเราได้เคยปฏิบัติตามหลักคำสอนดังกล่าวของท่านตามข้างต้นบ้างหรือไม่ หากเรายังปฏิบัติตนในทางตรงกันข้าม อย่างน้อยได้ให้เราถือโอกาสในช่วงเข้าพรรษาศึกษาธรรม และปฏิบัติตนตามหลักธรรมคำสอนก็จะส่งผลให้เราและผู้ที่อยู่แวดล้อมมีจิตใจอันผ่องแผ้ว และดำเนินชีวิตอย่างมีความสุข