ธรรมาภิบาล สิ่งแวดล้อม
เมื่อพูดถึง “ธรรมาภิบาล” เรามักจะนึกถึงการกำกับดูแลกิจการที่ดี การบริหารจัดการที่มีความรับผิดชอบและโปร่งใส ซึ่งนับวันจะมีความสำคัญมากขึ้น โดยเฉพาะเรื่องของ “ธรรมาภิบาลสิ่งแวดล้อม”
เมื่อพูดถึง “ธรรมาภิบาล” เรามักจะนึกถึงการกำกับดูแลกิจการที่ดี การบริหารจัดการที่มีความรับผิดชอบและโปร่งใส ซึ่งนับวันจะมีความสำคัญมากขึ้น โดยเฉพาะเรื่องของ “ธรรมาภิบาลสิ่งแวดล้อม”
“ธรรมาภิบาลสิ่งแวดล้อม” หมายถึงการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างมีความรับผิดชอบ โดยที่ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้ และประชาชนมีส่วนร่วมในเรื่องที่เกี่ยวกับการตัดสินใจในนโยบาย ยุทธศาสตร์ แผน โครงการ และกิจกรรมที่จะส่งผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการบริหารจัดการนั้นๆ จะต้องมีความโปร่งใส มีความพร้อมรับผิดชอบ มีนิติธรรมเป็นที่คาดหมายได้ รวมทั้งมีความยุติธรรมด้วย
“องค์ประกอบ” ของธรรมาภิบาลสิ่งแวดล้อมตามที่ “สถาบันพระปกเกล้า” ได้ประมวลไว้ ได้แก่ การเข้าถึงข้อมูลข่าวสารจะเกี่ยวข้องกับการที่ประชาชนสามารถได้รับรู้ข้อมูลข่าวสารต่างๆ ที่มีอยู่ (โดยเฉพาะข้อมูลของภาครัฐ) ในเรื่องที่เกี่ยวกับนโยบายสาธารณะ แผน โครงการ หรือกิจกรรม ที่จะส่งผลกระทบถึงทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และวิถีชีวิตตามปกติของประชาชน
การมีส่วนร่วม จะเกี่ยวข้องกับกระบวนการที่ประชาชนสามารถเข้าไปมีส่วนร่วมในการตัดสินใจในเรื่องที่เกี่ยวกับนโยบายสาธารณะ แผนโครงการหรือกิจกรรมที่เกี่ยวกับการจัดสรรทรัพยากร หรือมีผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หรือต่อการดำรงชีวิตของประชาชน
ความโปร่งใส จะเกี่ยวข้องกับการจัดทำและการดำเนินการเกี่ยวกับนโยบาย แผนและโครงการต่างๆ ของภาครัฐ อย่างเปิดเผย คือให้ประชาชนร่วมรับรู้และตรวจสอบได้ โดยไม่มีการปกปิดหรือซ่อนเร้นอำพราง
ความพร้อมรับผิด จะเกี่ยวข้องกับการที่บุคคลหรือหน่วยงานพร้อมจะแสดงความรับผิดชอบในความบกพร่องหรือผิดพลาดในการทำหน้าที่ของตนต่อประชาชน เช่น ในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการทำสัญญา การใช้งบประมาณ รวมถึงการอธิบายเหตุผลในการออกกฎ และการบังคับใช้กฎเกณฑ์ต่างๆ
นิติธรรม จะเกี่ยวข้องกับการมีกฎหมายที่ชัดเจน ที่ทุกภาคส่วนในสังคมมีความเข้าใจมีการใช้บังคับจริง และมีบทลงโทษสำหรับผู้ที่ไม่ปฏิบัติตามอย่างเท่าเทียมกันทุกคน โดยไม่เลือกปฏิบัติ
ความคาดหมายได้ จะเกี่ยวข้องกับการที่สังคมมีกฎ ระเบียบ กติกา ที่คงเส้นคงวาและเข้าใจได้ง่าย และสามารถคาดได้ว่าอะไรจะเกิดขึ้นในอนาคต ซึ่งทำให้ประชาชนทราบทิศทางและมีความมั่นใจในการประกอบอาชีพและดำเนินชีวิตในสังคม
ความยุติธรรม จะเกี่ยวข้องกับกระบวนการที่สร้างความยุติธรรมให้เกิดกับทุกคนและทุกภาคส่วนในสังคม รวมถึงการเยียวยาความเสียหายและการให้ค่าชดเชยกับผู้ถูกละเมิดสิทธิ
องค์ประกอบทั้งหมดทั้งปวงของธรรมาภิบาลดังกล่าวข้างต้น จะทำให้สังคมเป็นสุขและเกิด “ความยั่งยืน” ในที่สุด ดังนั้น จุดเริ่มต้นของการมีธรรมาภิบาล ก็คือการเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร และมีส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจได้ อันเป็นที่มาของ “ความโปร่งใสและตรวจสอบได้” และอื่นๆ ครับผม!