เวียงกาหลงเซรามิก ยืนหยัดรักษาคุณค่าวัฒนธรรม

โดย...ชินภัทร์ ไชยมล

เครื่องเคลือบดินเผาเวียงกาหลง ซึ่งมีลักษณะเด่นที่ไม่เหมือนใคร คือ มีความบางเบา มีลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชนเวียงกาหลง อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย มีประวัติความเป็นมายาวนาน เป็นอีกหนึ่งผลิตภัณฑ์ของชุมชน จากจำนวน 5 รายการสินค้าจากทั่วภาคเหนือ ที่ได้รับการพิจารณาคัดเลือกเพื่อเข้าสู่กระบวนการขึ้นทะเบียนสินค้า ที่เป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI (Geographical Indication) เพื่อปกป้องภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่เป็นมรดกตกทอดกันมานาน

เครื่องเคลือบดินเผา เป็นเครื่องใช้สำหรับชนชั้นสูง การใช้เครื่องปั้นดินเผา บ่งบอกถึงรากฐานที่ยาวนานของวัฒนธรรม และบริเวณนั้นต้องเป็นแหล่งวัตถุดิบที่สำคัญ คือ มีดินขาวที่มีคุณภาพดี เนื่องจากดินชนิดนี้สามารถนำมาทำเครื่องปั้นดินเผาที่มีความแข็งแกร่ง สามารถทนความร้อนได้ดี จนสามารถพัฒนาให้เป็นเครื่องปั้นดินเผาคุณภาพสูงได้ สำคัญยิ่งกว่านั้นชุมชนเวียงกาหลงพบว่าเป็นอดีตเมืองเก่าที่มีความน่าสนใจทางประวัติศาสตร์มากมาย จากการขุดพบปรากฏหลักฐานว่า สมัยโบราณ ณ ที่แห่งนี้ เป็นแหล่งเครื่องปั้นชั้นดีอีกด้วย

“จากเครื่องปั้นดินเผา กระทั่งมาถึงความร่วมสมัยเป็นเครื่องเคลือบดินเผา แม้จะมีการพัฒนารูปแบบสินค้าขึ้นมาบ้าง แต่เรายังยึดโยงอยู่กับศิลปะและวัฒนธรรมที่มีมาอย่างยาวนาน โดยเฉพาะการปั้นมือ และการสื่อลวดลายแบบดั้งเดิม ต่างจากที่อื่นๆ ซึ่งมุ่งการพัฒนาสู่ระบบอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออก” ชลพ์ ไชยลังกาวงษ์ ทายาทเวียงกาหลงเซรามิก วัย 22 ปี บอกถึงจุดยืนที่ทำให้เวียงกาหลงเซรามิกนั้นมีความแตกต่าง

กว่า 20 ปี ที่เวียงกาหลงเซรามิกยืนหยัดจุดยืนดังกล่าว โดยการรวมตัวของชุมชนและช่างปั้นฝีมือดี สู่การต่อยอดธุรกิจ ภายใต้ชื่อวิสาหกิจชุมชนเวียงกาหลงเซรามิก ชลพ์บอกว่า กลุ่มลูกค้าที่มีความชื่นชอบในผลิตภัณฑ์ จำนวนกว่า 90% ยังคงเป็นตลาดภายในประเทศ โดยลูกค้าต้องการผลิตภัณฑ์เพื่อการตกแต่งสถานที่ เน้นความหรูหราและมีศิลปะ ดังนั้นส่วนใหญ่งานที่เข้ามาจึงเป็นลักษณะทำตามออร์เดอร์มากถึงกว่า 70% ส่วนหนึ่งอาจจะเป็นเพราะลูกค้าสามารถออกแบบรายละเอียด ข้อความ ลวดลาย หรือโลโก้ ได้อย่างอิสระชิ้นต่อชิ้นบนผิวผลิตภัณฑ์

“ในวันนี้แม้สภาวะเศรษฐกิจโดยรวมจะไม่ดีนัก แต่ผลิตภัณฑ์ชุมชนที่มีความโดดเด่นในเรื่องความศรัทธาจากตำนานและศิลปะที่มีมายาวนาน ก็ยังคงมีคุณค่าในความทรงจำของลูกค้าอยู่เสมอ ในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจเราพยายามมองและวิเคราะห์หาจุดแข็ง จุดอ่อน กระทั่งเราเชื่อว่าผลงานที่สร้างสรรค์จากมือโดยช่างเก่าแก่คือตัวตนและจิตวิญญาณของผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลง การปรับตัวในเชิงธุรกิจจึงได้เน้นการพัฒนารูปแบบของตัวผลิตภัณฑ์หรือการดีไซน์ ตลอดจนการจัดกลุ่มสินค้า เพื่อตอบโจทย์ความต้องการของตลาดให้มากขึ้น เช่น ผลิตสินค้าที่เป็นเซต อย่างชุดชากาแฟ เป็นต้น” ชลพ์ ย้ำความมั่นใจถึงอนาคตของเวียงกาหลงเซรามิก ที่เน้นคุณค่าของผลิตภัณฑ์ทุกชิ้น