ไหม…สร้างญี่ปุ่น (17)

การที่ญี่ปุ่นก้าวขึ้นมาทันชาติตะวันตกเป็นเพราะญี่ปุ่นเปลี่ยนความคิดแบบ U Turn ด้วยการเปิดใจมองโลกรอบด้านอย่างมีจินตนาการที่แท้จริง การจัดทัวร์ลุยอเมริกาและยุโรปซึ่งใช้เวลาถึง 2 ปี ที่ผู้เขียนได้กล่าวไว้ครั้งที่แล้วถือเป็น Mission ที่เป็นตัวเร่งสร้างความก้าวหน้าให้ญี่ปุ่นอย่างมาก

แต่อีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ญี่ปุ่นมีความเปลี่ยนแปลงอย่างมาก คือ ความเปลี่ยนแปลงที่ท่าเรือโยโกฮามา ซึ่งเป็นประตูบานสำคัญของญี่ปุ่นในขณะนั้น

ท่าเรือโยโกฮามาเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็วตั้งแต่ปลายยุคโชกุน คือหลังจากที่สหรัฐนำเรือปืนมาบังคับให้ญี่ปุ่นเปิดประเทศ และเพียงไม่กี่ปี ท่าเรือโยโกฮามาก็ได้เปลี่ยนโฉมจากหมู่บ้านชาวประมงมาเป็นท่าเรือนานาชาติที่มีเรือจากต่างประเทศเข้ามาจอดส่งและรับสินค้ามากขึ้นเรื่อยๆ จากนั้นก็เริ่มมีคลังสินค้า และจะกลายเป็นท่าเรือนานาชาติสำคัญในฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกไม่ด้อยกว่าท่าเรือที่จีน

ชีวิตที่โยโกฮามาแตกต่างไปกว่าที่ใดๆ ในญี่ปุ่น เป็นเมืองมีสีสันทันสมัย และเป็นเมืองต้นแบบให้กับเมืองอื่นๆ ให้ญี่ปุ่นได้ศึกษา เรือจากต่างประเทศขนสินค้าแปลกใหม่เข้ามาทางท่าเรือโยโกฮามา สินค้าที่เข้ามาในระยะแรกๆ เป็นเครื่องจักร และเรือเหล่านั้นก็ขนสินค้าจากญี่ปุ่นรวมทั้งไหมดิบออกไปขายที่อื่น นักธุรกิจต่างชาติเดินทางเข้ามา คนจีนอพยพข้ามฝั่งมาขายแรงงานเป็นกุลีที่ท่าเรือโยโกฮามามากมาย

มีสิ่งแปลกใหม่หลายอย่างเกิดขึ้นที่โยโกฮามาอย่างต่อเนื่อง เช่น มีหนังสือพิมพ์ Japan Harald เป็นภาษาอังกฤษฉบับแรกของญี่ปุ่น มีไอศกรีม เบียร์ ขายเป็นครั้งแรก และเมื่อเข้าสู่ในรัชสมัยเมจิ ค.ศ. 1870 โยโกฮามาก็มีหนังสือพิมพ์รายวันญี่ปุ่นฉบับแรก อารยธรรมจากตะวันตกดาหน้าไหลเข้ามาสู่โยโกฮามาไม่หยุดยั้ง

ในปีที่คณะทูตไปดูงานในยุโรปเดินทางกลับมา โยโกฮามาก็มีไฟส่องถนนซึ่งใช้แก๊สเป็นเชื้อเพลิงอย่างเมืองในยุโรป และในปีนั้นก็ยังเป็นปีที่ญี่ปุ่นได้เปิดใช้เส้นทางรถไฟสายแรกขึ้นในประเทศเพื่อเชื่อมท่าเรือโยโกฮามาไปชินากาวา และชินบาชิ ในโตเกียว ด้วยเหตุผลทางเศรษฐกิจและยุทธศาสตร์

ญี่ปุ่นเห็นว่ารถไฟจะช่วยทำให้โยโกฮามากับเมืองหลวงได้รับข่าวสารและติดต่อถึงกันอย่างทันด่วน ซึ่งก็ด้วยเหตุผลเดียวกันที่สยามลงทุนให้เดนมาร์กสร้างทางรถไฟสายแรกระหว่างกรุงเทพฯ กับสมุทรปราการ ซึ่งเป็นเมืองปากแม่น้ำเจ้าพระยาใน ค.ศ. 1891 (แต่ก็หลังญี่ปุ่น 14 ปี)

อีกทั้งการเปลี่ยนแปลงที่โยโกฮามาเป็นที่ร่ำลือไปทั่วโลก จูลส์ เวิร์น (Jules Verne) ได้นำชื่อท่าเรือโยโกฮามาไปเขียนไว้ในเส้นทางการเดินทางในนิยายเรื่อง 80 วันรอบโลกของตน ... ตัวเอกของเรื่องได้เดินทางด้วยเรือกลไฟจากลอนดอนมาถึงโยโกฮามาในวันที่ 35 ของการเดินทาง จากนั้นก็จะเดินทางจากโยโกฮามาต่อไปยังซานฟรานซิสโก...

ในอีกด้านหนึ่งหลังจากคณะทัวร์เดินทางกลับจากสหรัฐและยุโรป 3 ปี ญี่ปุ่นก็สั่งเรือรบจากอังกฤษ 3 ลำมาประจำการและพยายามหาทางสร้างเรือรบเอง จากนั้นญี่ปุ่นส่งกำลังทหารเข้าไปยึดพื้นที่ที่เป็นปัญหาในเกาหลี จีน รัสเซีย พร้อมๆ กับที่ อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมนี รัสเซีย เข้าไปแย่งพื้นที่ในจีนและเกาหลี ญี่ปุ่นเดินหน้าสร้างความมั่นคงและหาทรัพยากรมาป้อนระบบอุตสาหกรรมตาม Vision : Rich Country & Strong Military ให้เทียบเคียงกับอเมริกาและยุโรป

(อ่านต่อวันศุกร์หน้า)