ประสบการณ์ต่างถิ่นกับครูศิลป์ของแผ่นดิน

Guten! (กูเท่น) สวัสดี เป็นภาษาทักทายของชาวเยอรมันที่ผู้เขียนได้ยินตลอดเวลาที่เดินทางไปประเทศเยอรมนีเมื่อช่วงกลางเดือน ก.ย.ที่ผ่านมา ชาวเยอรมันเกือบจะทุกคนจะกล่าวทักทายกันเสมอเมื่อเจอกัน อาทิ Guten Morgen “สวัสดีตอนเช้า” หรือ Guten Abend “สวัสดีตอนบ่าย” ถูกต้องแล้วครับ ฉบับนี้ Hi Crafts จะพาคุณผู้อ่านร่วมเดินทางสัมผัสประสบการณ์งานหัตถกรรมแบบพิเศษๆ ถึงประเทศเยอรมนีกันครับ

เมื่อกลางเดือน ก.ย.ที่ผ่านมา Hi Crafts ได้มีโอกาสร่วมเดินทางกับศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน) หรือ ศ.ศ.ป. เพื่อศึกษาหาองค์ความรู้ด้านจักสานใหม่ๆ ถึงต่างแดนในงานเทศกาลจักสาน (Korbmarkt) ณ เมือง Lichtenfels ประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี โดยมีและในโอกาสพิเศษนี้ Hi Crafts ขอแนะนำให้ผู้อ่านได้รู้จักกับแขกคนพิเศษร่วมเดินทางทริปนี้ “ครูลอน พวงสุวรรณ” ผู้ได้รับคัดเลือกให้เป็นครูศิลป์ของแผ่นดินด้านจักสานของ ศ.ศ.ป.

เรามาทำความรู้จักกับครูลอน กันก่อนครับ

ครูลอน พวงสุวรรณ อายุ 58 ปี อาศัยอยู่ที่ อ.ทองผาภูมิ จ.กาญจนบุรี โดยได้ชื่อว่าเป็น “นักจักสานผู้พัฒนารูปแบบใหม่ๆ จากความพอเพียงตามที่ธรรมชาติมอบให้” จากการนำผลผลิตจากต้นไผ่ปล้องยาว และไผ่เฮียะ ในชุมชน นำมาสร้างสรรค์เป็นเครื่องจักสานที่สวยงามอย่างเช่น ชะลอม ที่ใส่ผลไม้ กระจาด กระบุง ตะกร้า

นอกจากนี้ ครูลอนยังใช้เวลาว่างในการถ่ายทอดองค์ความรู้งานจักสานแก่สมาชิก และร่วมกับสมาชิกในกลุ่มเพื่อช่วยกันคิดค้นรูปแบบ ลวดลาย สีสัน และสร้างสรรค์ชิ้นงานเหล่านั้นด้วยทักษะเชิงช่างที่เน้นความละเอียดประณีตของผลิตภัณฑ์ ทำให้ตะกร้าลายดอกพิกุล 4 เส้น และตะกร้าทรงกาญจนบุรีสร้างชื่อเสียงให้กับกลุ่มจักสานไม้ไผ่บ้านหนองเจริญเป็นอย่างยิ่ง และนี่คือเหตุผลทั้งหมดที่ทำให้ครูลอนได้รับคัดเลือกให้เป็นครูศิลป์ของแผ่นดิน ประจำปี 2557

ครูลอนเป็นแขกพิเศษเดินทางเข้าร่วมงานเทศกาลจักสาน (Korbmarkt) ณ เมือง Lichtenfels ประเทศเยอรมนี เพื่อเข้าร่วมงานเทศกาลจักสาน ในเดือน ก.ย.ของทุกปี ประเทศที่ซึ่งผู้คนมองเห็นและสัมผัสได้ถึงความเจริญรุ่งเรืองทางเทคโนโลยีทันสมัย จนแทบไม่มีใครคาดคิดว่าจะยังมีงานเทศกาลจักสานให้ผู้คนได้ชื่นชมผลงานดังกล่าวตามมาดุกันครับว่างานดังกล่าวจะจัดได้ประทับใจผู้คนที่เข้าร่วม โดยเฉพาะครูศิลป์ของแผ่นดินของเรา ได้มากมายขนาดไหน ไปดูกันเลยครับ

เมือง Lichtenfels เป็นเมืองเล็กๆ ที่อยู่ทางตอนใต้ของเยอรมัน มีความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย ผู้คนมีอัธยาศัยดี และสิ่งที่น่าสนใจที่สุดของเมืองนี้ คือ ผู้คนในเมืองนี้มีอาชีพจักสานเป็นส่วนใหญ่ หรือ เรียกง่ายๆ ว่า เป็นเมืองจักสานของเยอรมันก็ว่าได้ ซึ่งในช่วงเดือนกันยายนของทุกปี เมือง Lichtenfels จะมีการจัดเทศกาลจักสาน (Korbmarkt) เป็นประจำทุกปี โดยมีผู้ประกอบการร้านค้าและกลุ่มชาวบ้านที่ประกอบอาชีพจักสานมาร่วมออกร้านจำหน่ายผลิตภัณฑ์ที่เป็นงานจักสานกันที่งานนี้ ผลิตภัณฑ์ส่วนใหญ่ที่นำมาจัดแสดงและจำหน่ายในงานนี้ส่วนใหญ่เป็นผลิตภัณฑ์ตะกร้าที่แปรรูปจากวัสดุธรรมชาติไม่เน้นสีสันฉูดฉาด

สภาพแวดล้อมของเมืองนี้จะดูเป็นเมืองแบบโบราณ แต่ผลิตภัณฑ์จักสานที่นำมาจัดแสดงและจำหน่ายภายในงานนี้ขอบอกว่าไม่โบราณเลย คือ มีทั้งแบบโบราณและรูปแบบที่มีความร่วมสมัย และมีความเป็น Innovative อาทิ ของใช้และของตกแต่งบ้าน กระเป๋าสาน ถาดใส่ผลไม้ เครื่องประดับ ตุ๊กตา และอื่นๆ เป็นต้น ถ้าให้เปรียบเทียบกับงานหัตถกรรมจักสานของไทยบ้านเรานั้น จะเห็นได้ว่างานจักสานของไทยจะมีความละเอียด ประณีต และพิถีพิถันมากกว่า สำหรับงานจักสานที่เมืองนี้จะเป็นงานที่มีความหยาบ ไม่ละเอียด แต่จุดเด่นที่เห็นได้ชัด คือ ความแข็งแรง และรูปแบบการใช้งานที่ได้มากกว่า 1 อย่าง เช่น การผสมผสานระหว่างเฟอร์นิเจอร์เบาะนั่งและที่เก็บของไว้ด้วยกัน รวมถึงเก้าอี้ที่มีที่เก็บหนังสือไว้ข้างล่าง ด้วยรูปแบบที่สามารถใช้ประโยชน์ได้มากกว่าหนึ่งนี่เอง ที่ทำให้สามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายของผู้ซื้อได้เป็นอย่างดี

ก่อนกลับเมืองไทย Hi Crafts ได้มีโอกาสพูดคุยกับแขกพิเศษของการเดินทางครั้งนี้ โดยครูลอน ในฐานะผู้ร่วมชมงาน เปิดเผยถึงความรู้สึกในการร่วมเดินทางในครั้งนี้ ว่า ตลอดระยะเวลาหลายวันของการเดินทาง ถึงแม้ครูจะดูเงียบๆ ไม่ได้พูดหรือแสดงความคิดเห็นอะไรมากมายนัก แต่ทั้งหมดนี้ไม่ใช่ว่าครูเหนื่อย แต่ครูกำลังใช้ความคิดว่าจะนำเทคนิคและเครื่องมือของการจักสานที่เราได้เข้าไปชมกันมาปรับใช้กับงานจักสานของบ้านเราได้อย่างไรบ้าง จะผสมผสานความสวยงามและประโยชน์ใช้สอยให้สามารถเข้าถึงกลุ่มผู้ซื้อในบ้านเราได้อย่างไร สิ่งสำคัญที่ทำให้ทึ่งกับงานจักสานของเยอรมนี คือ การเป็นงานจักสานที่มีการเคลื่อนไหว ไม่เคยหยุดนิ่ง ซึ่งนั่นทำให้งานจักสานยังดำรงอยู่ได้ในชีวิตของผู้คนในปัจจุบัน

Hi Crafts ได้ฟังอย่างนี้แล้วรู้สึกดีใจและเชื่อมั่นเป็นอย่างยิ่งว่าการพาครูศิลป์มาตะลุยต่างแดนครั้งนี้จะเกิดประโยชน์ต่องานจักสานของไทย และเป็นส่วนสำคัญในการช่วยต่อชีวิตให้งานจักสาน Hi Crafts มั่นใจว่าเราทุกคนในฐานะลูกหลานไทยที่รักและชื่นชอบในงานหัตถกรรมจะร่วมเป็นกำลังใจให้ครูลอนสามารถสืบสาน และส่งต่องานจักสานไทยให้คงอยู่คู่กับประเทศไทยสืบไป