หนึ่งเดียวในโลก สังข์มงคล ทรงเครื่อง
วันนี้พาไปรู้จักกับของดี ของเด่น เมืองเพชรบุรี เมืองแห่งตำนานงานศิลปะปูนปั้น
วันนี้พาไปรู้จักกับของดี ของเด่น เมืองเพชรบุรี เมืองแห่งตำนานงานศิลปะปูนปั้น และงานช่างศิลป์ที่มีชื่อเสียงมายาวนาน โดยเฉพาะปูนปั้นที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
ทำให้ อาจารย์ณรงค์ชัย มากบำรุงจิต ศิลปินเมืองเพชร เจ้าของผลิตภัณฑ์ สังข์ทรงเครื่อง ศิราภรณ์ เกิดไอเดียที่จะนำงานศิลปะปูนปั้นมาประยุกต์ตกแต่งลงบนสังข์ ซึ่งเป็นวัตถุมงคลตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ จนได้รับรางวัลเป็นสินค้าโอท็อประดับ 5 ดาว
“สังข์” หลายคนจะเรียกสังข์ว่า หอยสังข์ แต่แท้จริงแล้ว อาจารย์ณรงค์ชัย บอกว่า สังข์ กับ หอยสังข์ แตกต่างกันอย่างชัดเจน ซึ่งสังข์มีลักษณะนามเรียกเป็น “ขอน” นำมาใช้ในพิธีมงคล จะเห็นได้ชัดเจนในงานมงคลสมรสที่จะมีพิธีรดน้ำสังข์
ตามธรรมชาติสังข์จะอยู่ในทะเลน้ำลึกประมาณ 510 เมตร ปัจจุบันในประเทศไทยไม่พบสังข์แล้ว แต่จะพบมากในประเทศอินเดีย ลักษณะพิเศษของสังข์ คือ จะมีริ้วในตัว ริ้วที่เกิดขึ้นมีตำนานกล่าวขานว่า เกิดจากพระนารายณ์ตามมาเอาคัมภีร์พระเวทที่มีสาวกอสูรมาขโมยไป
จากนั้นสังข์ก็ได้กลืนกินคัมภีร์พระเวทเข้าไป พอพระอิศวรได้ทราบเรื่อง ก็ส่งพระนารายณ์มาเอาพระเวทคืน โดยการใช้มือล้วงเข้าไปในท้องสังข์ พอดึงออกมาท้องของสังข์ก็เกิดเป็นริ้ว ริ้วก็คือร่องรอยเล็บของพระนารายณ์
ตามศาสนาพราหมณ์เชื่อว่า สังข์เป็นสิ่งมงคลและเป็นตัวแทนของเทพเจ้า สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่มีตำนานเรื่องราวเกี่ยวกับ สวรรค์ มนุษย์ และนรก
ส่วนหอยสังข์ จะไม่มีริ้ว แต่มีลักษณะกายภาพ ทั้งรูปทรงรูปร่างคล้ายๆ กัน แต่จะไม่มีริ้วพระนารายณ์ และไม่นำมาใช้ในพิธีมงคล
ความพิเศษของสังข์ใช่เพียงแต่มีริ้วพระนารายณ์ ยังมีลักษณะวนทางด้านซ้าย ซึ่งเรียก “สังข์อุตราวัตร” แต่ถ้าวนทางด้านขวาจะเป็น “สังข์ทักษิณาวัฏ” ซึ่งสังข์นั้น เป็นตำนาน คตินิยม และความเชื่อ เกี่ยวดองกับวิถีชีวิตคนไทยและก็คนเอเชียมาอย่างยาวนานในพิธีมงคลต่างๆ อาทิ พิธีมงคลสมรส การขึ้นบ้านใหม่ การอวยพร เพื่อความเป็นสิริมงคล รวมทั้งใช้ในพิธีมงคลต่างๆ ตามแบบศาสนาพราหมณ์
อาจารย์ณรงค์ชัย เห็นความสำคัญของสังข์ จากรูปร่างรูปทรงที่เป็นสีขาวนวล สวยงาม ผิวแวววาว จึงคิดนำเอาศิลปะงานปูนปั้นของเมืองเพชรบุรีมาประดับตกแต่งลงบนสังข์ให้สวยงาม
ประกอบกับมีพื้นฐานการประดิษฐ์ตกแต่งเครื่องประดับศิราภรณ์มาก่อน จึงนำเอาความรู้เรื่องงานช่างศิลป์บวกกับไอเดียและเทคนิคพิเศษ จนกระทั่งเนรมิตสังข์ วัตถุมงคลล้ำค่าเป็นสังข์มงคล ทรงเครื่อง
ด้วยการนำความรู้ ภูมิปัญญาของช่างปูนปั้นเมืองเพชรบุรี มาออกแบบตกแต่งสังข์ทรงเครื่อง โดยวิธีการทำ คือ นำปูนเปลือกหอยที่มีส่วนผสมพิเศษ ทั้งกระดาษฟาง แป้งข้าวเจ้า น้ำมัน ปูน มาคลุกเคล้าเพื่อให้มีความเหนียวนุ่ม
จากนั้นนำมาติดลงบนแผ่นพิมพ์ลาย เพื่อจะเดินลายให้เข้ากับลักษณะของสังข์ ลำดับขั้นตอนการทำ ผู้ที่จะทำได้ต้องมีใจรักในงานศิลปะ และมีสมาธิ อารมณ์มั่นคง สงบ เพราะงานเป็นงานหัตถศิลป์ ที่ใช้ความละเอียดอ่อนช้อยเป็นพิเศษ
เมื่อเดินลายเสร็จแล้วก็ใช้กาวทาลงบนสังข์ให้รอบๆ แล้วนำแผ่นปูนปั้นที่พิมพ์ลายแล้วติดลงบนสังข์ โดยเรียงลักษณะตามขอบรูปทรงของสังข์ ลวดลายที่ใช้ในการทำพิมพ์ ส่วนใหญ่จะเป็นลายไทย ทั้งลายกนกและลายอื่นๆ ที่เหมาะสมตามลักษณะรูปร่างรูปทรงของสังข์แต่ละขอน เมื่อติดกาวแห้งแล้ว ก็ใช้ ชะแล็ก หรือ แล็กเกอร์ เคลือบไว้ ขั้นตอนนี้ทำให้ปูนที่หุ้มยึดติดและแข็ง
จากนั้นจะเป็นการติดดอก ลวดลาย และลงสี ก่อนจะติดทองและตกแต่งด้วยคริสตัล หรือเครื่องประดับแวววาว สีสันสวยงามอลังการ ขั้นตอนการทำแต่ละขั้นตอน ต้องใช้เวลาและความละเอียดอย่างมาก ทุกขั้นตอนล้วนแต่เป็นงานฝีมือ 100%
เมื่อสังข์ทรงเครื่องเป็นของศักดิ์สิทธิ์ที่ทรงคุณค่าแล้ว การบูชาจนถึงการดูแลรักษาก็ต้องสำคัญเช่นกัน อาจารย์ณรงค์ชัย แนะนำว่า ควรวางไว้ในที่ที่เหมาะสม โดยห้ามวางเหนือพระพุทธรูป หรือเสมอพระพุทธรูป ควรวางต่ำรองลงจากพระพุทธรูป เพราะสังข์เป็นของมงคล โดยเชื่อว่าสังข์เป็นตัวแทนแห่งเทพเจ้า เป็นสัญลักษณ์แห่งความมั่งคั่ง และความอุดมสมบูรณ์
นี่คือหนึ่งในไอเดียของการนำงานศิลปะปูนปั้นที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของเมืองเพชรบุรี มาผสมผสานในการตกแต่งสังข์มงคล ตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ ภายใต้ชื่อ สังข์มงคล ทรงเครื่อง งานหัตถศิลป์ไทยหนึ่งเดียวในโลก
สนใจสอบถามรายละเอียด โทร. 080-247-4324 และ 081-986-5447