ปรากฏการณ์ FOMO กับการตลาดออนไลน์

เมื่อต้นสัปดาห์ที่ผ่านมา ผมได้รับเกียรติจากสมาคมการตลาดแห่งประเทศไทย เป็นหนึ่งในวิทยากรร่วมแบ่งปันประสบการณ์ความรู้ในงาน Marketing Day 2013 ในหัวข้อ THE “FOMO” MARKETING ERA ผมเชื่อว่าหลายท่านอาจยังไม่คุ้นกับคำๆ นี้ วันนี้ผมจึงขอใช้พื้นที่นี้แชร์เรื่องราวดีๆ ที่เป็นประโยชน์เช่นเคยครับ

คุณเป็นคนที่มีอาการแบบนี้บ้างหรือเปล่า? กระวนกระวายใจเวลาที่รู้ว่าเพื่อนแอบไปทำอะไรโดยเราไม่รู้เรื่อง นิ้วไม่เคยหยุดสไลด์ไอโฟน ไอแพด แท็บเล็ต หรือหยุกหยิกกับมือถือ โรคประหลาดที่ไม่ได้เป็นที่ร่างกาย แต่ว่ากำลังจะกลายเป็นโรคสุดฮิต นั่นก็คือ “FOMO” หรือ Fear of Missing out เป็นปรากฏการณ์ใหม่ที่เกิดขึ้นอย่างแพร่หลายในกลุ่มผู้ใช้โซเชียลมีเดียในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา เป็นอาการของกลุ่มคนที่ไม่สามารถขาดการติดต่อหรือเช็กข่าวสารของบุคคลอื่นๆ ผ่านโซเชียลมีเดียได้ รวมถึงไม่สามารถยั้งใจให้ตัวเองไม่ต้องหยิบอุปกรณ์สมาร์ทโฟนหรือแท็บเล็ตขึ้นมาเปิดเฟซบุ๊กหรือทวิตเตอร์ได้นานด้วย และนั่นทำให้เราพบภาพของคนกลุ่มนี้ที่ไม่อาจแยกห่างจากอุปกรณ์ต่างๆ ของพวกเขาได้เป็นเวลานาน จนทำให้ผู้ที่เกิดอาการ FOMO ต้องหาทางเข้าไปอัพเดตข้อมูลข่าวสารในโซเชียลมีเดียอย่างเฟซบุ๊ก เพราะกลัวจะตกข่าว ไม่ทันเทรนด์ ต้องเข้ามาอัพเดตสถานะของคนรอบข้างในโซเชียลมีเดียตลอดเวลา ถึงอาการนี้จะไม่ได้มีผลโดยตรงทำให้เสียชีวิต หรือเป็นโรคร้าย แต่หากติดมากเกินไปก็ย่อมมีผลข้างเคียงแน่นอน และสิ่งที่น่าเป็นกังวล คือ อาการ FOMO มักจะทำคนหันมาใช้โซเชียลมีเดีย ในขณะที่ควรจะมุ่งความสนใจไปในกิจกรรมอย่างอื่นที่กำลังทำ เช่น การขับรถ การฟังการบรรยายในห้องเรียน หรือแม้แต่ละเลยการสนทนากับคนอื่นๆ ที่อยู่ตรงหน้า

ใครที่ไม่แน่ใจว่า ตัวเองเป็นโรค FOMO หรือเปล่า ลองไล่อ่านแล้วนึกตามไปว่าตัวเองมีลักษณะตรงกับที่ MyLife.com ได้ทำสำรวจพฤติกรรมการติดตามข่าวบนโลกออนไลน์และการใช้โซเชียลเน็ตเวิร์กหรือไม่ มาลองดูกันครับ กลัวที่จะตกข่าวจากเหตุการณ์ ข่าวสารที่สำคัญ หรืออัพเดตสถานะ หากไม่ได้อัพเดตบ่อยๆ (56%) เข้าสู่ระบบเพื่อเช็กข่าวสาร (51%) ใช้หลายบัญชีผู้ใช้บนโลกออนไลน์ (42%) เช็กโซเชียลเน็ตเวิร์กทันทีที่ตื่นนอน (27%) และพร้อมที่จะเลิกนิสัยที่ติดอยู่ เช่น การสูบบุหรี่/ติดดูทีวี เพื่อแลกกับการใช้โซเชียลเน็ตเวิร์ก (26%) ในขณะที่ยังมีคนราวครึ่งหนึ่งของผู้ที่ตอบแบบสอบถามกลับเผยว่า พวกเขารู้สึกว่าอยากจะพักจากการใช้โซเชียลมีเดียต่างๆ

อาการ FOMO จะเกิดขึ้นอย่างมากในกลุ่มคนหนุ่มสาว เป็นความรู้สึกแย่ต่อตนเอง เพราะเกิดความกังวลว่าคนอื่นๆ จะรู้สึกมีความสุขมากกว่ากลัวที่จะไม่รู้ว่าคนอื่นมีประสบการณ์พิเศษอะไรที่ตัวเองไม่มี กลัวจะตกกระแสหรือไม่รู้ทันเทรนด์ กลัวจะไม่ได้ใช้ ไม่ได้เห็นอะไรแปลกใหม่ก่อนใคร ซึ่งสิ่งนี้ส่งผลสำคัญต่อการทำการตลาด โดยเฉพาะอย่างยิ่งบนโลกออนไลน์ เพราะเป็นการเล่นกับความรู้สึกของผู้บริโภค บรรดาแบรนด์หรือสินค้าต่างๆ จึงต้องพยายามกระตุ้นความรู้สึกภายในใจผู้บริโภคให้รู้สึกว่า สินค้าชิ้นนี้ไม่ใช้ไม่ได้ ไม่ใช้แล้วจะไม่เด่นหรือด้อย และที่สำคัญต้องทำให้เห็นว่าใครๆ ก็ใช้สินค้าชิ้นนี้ และลงผ่านสื่อโซเชียลเน็ตเวิร์ก

ทุกวันนี้คงปฏิเสธกันไม่ได้แล้วนะครับว่า โซเชียลเน็ตเวิร์กกลายเป็นสิ่งจำเป็นในชีวิตประจำวันของมนุษย์ยุคเราไปเสียแล้ว จากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ทำให้เราเลือกเสพข้อมูลข่าวสารได้ด้วยตัวเองง่ายขึ้น ประกอบกับอุปกรณ์ที่ทันสมัย เครือข่ายที่รวดเร็วและกว้างขวาง ยิ่งทำให้คนเข้าถึงข้อมูลข่าวสารบนโลกออนไลน์ได้อย่างรวดเร็ว ฉับไว ทันเหตุการณ์กว่าเดิม แต่เสียที่บางข้อมูลก็ไม่ใช่เนื้อหาที่ถูกต้อง 100% วิจารณญาณและดุลยพินิจอันดีจึงเป็นเรื่องสำคัญมากสำหรับคนยุคนี้ ประเภทอ่านจบปุ๊บ กดแชร์ปั๊บ ทำลายและทำร้ายคนมาก็มาก เพราะข้อมูลข่าวสารบนโลกออนไลน์ ฉับไวและทรงอิทธิพลอย่างน่าเหลือเชื่อจริงๆ และความไวนี่แหละที่เป็นดาบสองคมอย่างแท้จริง

แม้การติดต่อสื่อสารเป็นสิ่งจำเป็นในการใช้ชีวิตประจำวัน แต่บางครั้งอะไรที่มากเกินไปก็ไม่ใช่เรื่องดี ซ้ำร้ายบางคนไม่รู้ว่าตัวเองกำลัง “เสพติด” โทรศัพท์หรือสมาร์ทโฟน ชนิดต้องพกติดตัวไปทุกที่ทุกเวลา บางคนรู้สึกว่าโทรศัพท์ที่ใส่ในกระเป๋าสั่นหรือดังขึ้น แต่พอหยิบออกมาดูกลับไม่มีการแจ้งเตือนใดๆ บางคนถึงขั้นกระสับกระส่ายเมื่อห่างจากโทรศัพท์ สิ่งเหล่านี้อาจกลายเป็นการเพิ่มความเครียดโดยไม่ได้ตั้งใจ อย่าให้เทคโนโลยีนำพาคุณไปผิดทาง เพราะว่าเวลาไม่สามารถย้อนกลับมาได้ บางทีการรู้ตัววันนี้ ยังดีกว่ารู้เมื่อสาย ในวันที่คนรอบข้างไม่สนใจคุณ เพราะว่าคุณเองเอาแต่ “เล่นมือถือ จนไม่สนใจใคร” อยู่อย่างนั้น อ่านมาถึงตรงนี้แล้วให้คำตอบตัวเองได้หรือยังครับว่า คุณเป็น FOMO หรือเปล่า?