เรื่องผี

พรุ่งนี้คือวันที่ 31 ต.ค. ที่ชาวฝรั่งทั้งหลายกำหนดให้เป็นวัน “ฮัลโลวีน” หรือที่เราเรียกกันว่า วัน “ปล่อยผี”

แม้ชาติสมาชิกอาเซียนเองอาจจะไม่ได้ให้ความสำคัญกับวันปล่อยผีในแต่ละปีเท่าใดนัก แต่เชื่อหรือไม่ครับว่า เรื่อง “ผีๆ” นั้น อาเซียนมี “จุดร่วม” กันอยู่หลายประเด็น

เริ่มจากเรื่องหน้าตาของ “ผี” ถ้าเป็นผีฝรั่ง เราจะคุ้นเคยกับผีที่เป็นผู้ชาย เช่น แดร็กคิวลา แฟรงเกนสไตน์ พวกนี้นับเป็น “ผีส่งออก” มีชื่อ และทำให้เรารู้สึกเสมอว่า ผีผู้ชายของฝรั่งนั้น “น่ากลัว”

แต่พอหันกลับมาอาเซียน ดูเหมือนผีผู้ชายจะไม่ใช่ “สเปก” ไม่ว่าประเทศไหนในอาเซียนเราก็จะคุ้นเคยกับภาพผู้หญิงผมยาว แต่งชุดขาว ดูเซอๆ ดูมอซอ โผล่มาพร้อมแสงสลัวโทนสีฟ้าๆ เขียวๆ ผีบางประเภทที่เฉพาะเจาะจงอาจมีลักษณะผิดแปลกไปจากนี้บ้าง แต่ “ยังงั้ยยังไง” ก็ต้องเป็นผีผู้หญิง

เรื่องนี้ทำให้ชาวอาเซียนกลายเป็นกลุ่ม “สตรีนิยม” (ฮา)

เรื่องถัดมา คือเรื่องการเข้าถึงผี ก่อนหน้านี้ผมมีโอกาสสัมภาษณ์คุณยงยุทธ ทองกองทุน ผู้อำนวยการฝ่ายต่างประเทศ บริษัท จีทีเอช คุณยงยุทธ เล่าว่า หากเปรียบเทียบหนังประเภทต่างๆ ที่ส่งออกไปฉายในประเทศอาเซียน เช่น หนังผี หนังตลก หนังรัก หนังชีวิต หนังที่ออกไปแล้วทำเงินได้มากและการันตีว่าจะได้เงินกลับมาแน่นอนที่สุดก็คือ “หนังผี”

นั่นหมายความว่าชาวอาเซียนสามารถเข้าถึงและเข้าใจผีของกันและกันได้มากกว่าเข้าถึงมุขตลก วิธีการจีบ ตลอดจนปัญหาชีวิตบางอย่างของเพื่อนต่างชาติ

หากเราส่องปรากฏการณ์ “ผีอาเซียน” ลักษณะนี้ผ่าน “แว่นวิทยาศาสตร์” เราอาจบอกว่าชาวอาเซียนมี “ความงมงาย” ร่วมกัน

แต่หากเราส่องปรากฏการณ์นี้ผ่าน “แว่นวัฒนธรรม” ผมว่านี่ก็เป็นจุดร่วมที่น่าสนใจดีทีเดียว

อย่างไรก็ตาม อาเซียนยังมีผีบางประเภทร่วมกัน ทั้งที่ไม่สมควรจะมีร่วมกันอยู่จำนวนมาก

เริ่มต้นจาก “ผีพนัน” บางประเทศในอาเซียนมองว่าผีเหล่านี้ผิดกฎหมาย บางประเทศมองว่าถูกกฎหมาย ด้วยความที่คนอาเซียนมีนิสัยร่วมกัน คือ “รักสนุก” คนในประเทศที่การพนันเป็นเรื่องผิดกฎหมาย จึงข้ามแดนไปเป็นผีเพื่อร่วมสนุกที่ประเทศอื่น

เมื่อไม่กี่วันมานี้เพิ่งได้คุยกับอาจารย์ท่านหนึ่งจากมหาวิทยาลัยใกล้ชายแดน อาจารย์ท่านนั้นคาดการณ์ว่า นอกจากการรวมตัวเป็นประชาคมอาเซียนจะช่วยให้เศรษฐกิจชายแดนดีขึ้นแล้ว ยังอาจทำให้คนไทยข้ามแดนไปเข้ากาสิโนที่ฝั่งกัมพูชาเพิ่มขึ้นด้วย

เรียกว่าเศรษฐกิจโต “ทุกภาคส่วน”

อาเซียนยังมี “ผีที่ไม่เคยมีชีวิต” อีกจำนวนมาก เช่น “เทปผี” “แผ่นผี” (และสินค้าละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาอื่นๆ) มีมากชนิดว่าคนขายสินค้าถูกลิขสิทธิ์แทบจะต้องเลิกขาย และหันหนีไปทำธุรกิจอื่น

ภูมิภาคนี้ยังมี “บริษัทผี” “หมู่บ้านผี” ซึ่งเกิดจากการคอร์รัปชั่นของทั้งภาครัฐและเอกชนในแต่ละประเทศ จนประเทศแถบนี้ขึ้นชื่อเรื่องคอร์รัปชั่นระดับโลก ผีเหล่านี้ได้เข้าไป “หลอกหลอน” นักลงทุนต่างชาติ สร้างอาการสยองขวัญสั่นประสาท จนต่างชาติยืนยันว่า ผีอาเซียน “เฮี้ยนกว่า” ผีฝรั่ง ไปแล้ว

คำถามสำหรับอาเซียน คือ เมื่อไหร่ทั้ง “หมอผี” และ “คนดูแลหมอผี” ของเราจึงจะช่วยกันวางแผนปราบผีเหล่านี้ให้สิ้นซาก ช่วยกันขจัดภาพลักษณ์ “น่ากลัว” ของอาเซียนให้หายไปจากสายตาคนทั่วโลก

ผีแบบนี้ไม่ต้องกำหนด “วันปล่อย” เหมือนฮัลโลวีนครับ

ตรงกันข้าม... ต้อง “จับทุกวัน” อย่างเอาจริงเอาจังด้วย