เครื่องล้างหอย...ขจัดคราบ

โดย...ชลธิชา ภัทรสิริวรกุล

จากกรณีท่อน้ำมันกลางทะเลรั่วบริเวณอ่าวพร้าว เกาะเสม็ด จ.ระยอง ช่วงต้นเดือน ส.ค.ที่ผ่านมา แม้ว่าจะจัดการกับคราบน้ำมันได้แล้ว แต่สิ่งที่ตามมาคือเรื่องภาพลักษณ์ความปลอดภัยของอาหารทะเล ซึ่งเป็นสินค้าหลักของระยองที่จะต้องหาทางแก้ไขและกู้ภาพลักษณ์กลับมาโดยเร็ว เพื่อสร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภค

เช่นเดียวกับ จ.สุราษฎร์ธานี ที่เคยเจอปัญหาลักษณะเดียวกันมาก่อน เพราะเป็นที่รู้กันดีว่ามีแท่นขุดเจาะปิโตรเลียมในทะเลไม่น้อย อีกทั้งช่วงที่ผ่านมายังเจอกับปัญหาน้ำเสียจากบ่อกุ้งที่ปล่อยลงสู่อ่าวบ้านดอน สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) จึงลงพื้นที่วิจัยเครื่องล้างหอย เพื่อผลักดันให้ผู้ประกอบการร้านอาหารในพื้นที่ใช้เพื่อสร้างความมั่นใจให้ผู้บริโภค นอกจากนี้ยังเป็นการช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับอาหารทะเลที่ขึ้นชื่อของจังหวัดในตระกูล “หอย”อีกทางหนึ่งด้วย พงษ์เทพ วิไลพันธ์ผู้ประสานงาน สำนักประสานงานวิจัยและพัฒนาสัตว์น้ำกับความสามารถในการแข่งขันของเกษตรกร ภาควิชาผลิตภัณฑ์ประมง คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เล่าว่า ด้วยความที่หอยเป็นสัตว์เศรษฐกิจของชุมชนรอบอ่าวบ้านดอน จึงคิดค้นสร้างเครื่องล้างหอยที่มี 2 ฝาขึ้นมา ซึ่งเครื่องนี้จะไม่ใช่แค่ทำความสะอาดภายนอกหรือเฉพาะตัวเปลือกหอยเท่านั้น แต่จะสามารถทำความสะอาดภายในฝาหอย โดยให้หอยคายดินทรายออกด้วย

ทฤษฎีการทำความสะอาดหอย 2 ฝาที่ใช้คือ การใช้น้ำเค็มในกระบวนการล้างหอย เพื่อให้หอยอยู่ในสภาพเดิมหรือใกล้เคียงกับธรรมชาติมากที่สุด เพื่อคงความสด ใหม่ และสะอาดให้กับหอย เนื่องจากตามธรรมชาติแล้วหอยจะคายดิน ทราย และโคลนออกมาเองเมื่ออยู่ในน้ำเค็ม แต่หากใช้น้ำจืดล้างหอยแม้ว่า (เปลือก) หอยจะสะอาด แต่ดิน ทราย และโคลนก็ยังมีอยู่ แถมยังทำให้ตัวหอยตาย เนื้อไม่สด

สำหรับขั้นตอนการใช้เครื่องล้างหอย เริ่มจากการขูดเพรียงและขัดสิ่งสกปรกที่ติดเปลือกหอยออกก่อน จากนั้นนำมาจัดเรียงใส่ตะแกรงนำเข้าเครื่องล้าง ตามด้วยการเปิดเครื่องยูวี คุมอัตราการไหลเวียนน้ำไม่เกิน 150 ลิตรต่อนาที หลังจากนั้นปล่อยให้หอยผ่านกระบวนการของเครื่อง

“ที่ผ่านมาได้ทำเครื่องล้างหอยต้นแบบขึ้นมา โดยจะใช้เวลาในการล้างหอยนาน 68 ชั่วโมง จากเดิมที่ต้องใช้เวลานานถึง 12 ชั่วโมง ในการแช่หอยทิ้งไว้ เบื้องต้นมีกำลังการล้างหอยอยู่ที่ 250 กิโลกรัมต่อความจุ 3.4 ตัน ราคาเครื่องล้างหอยเฉลี่ยอยู่ที่ 2 หมื่นบาทต่อเครื่อง และได้นำร่องแจกให้ผู้ประกอบการร้านอาหารทะเลในพื้นที่ทดลองใช้จำนวน 30 เครื่อง” พงษ์เทพ กล่าว

จากการคำนวณเบื้องต้น ผู้ประกอบการจะต้องเสียค่าไฟฟ้าในการเปิดเครื่องล้างหอยเพิ่มขึ้นประมาณ 200300 บาทต่อเดือน หรือคิดเป็นต้นทุนต่อหอยนางรมที่เพิ่มขึ้นประมาณ 2 บาทต่อตัว แต่ผู้ประกอบการสามารถขายในราคาตัวละ 20-25 บาท ได้จากปกติขายกันอยู่ที่ตัวละ 12-15 บาท ซึ่งเรียกว่าเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าอีกทาง

พงษ์เทพ กล่าวอีกว่า ขณะนี้อยู่ระหว่างการผลักดันและกระตุ้นให้ทางหน่วยงานราชการต่างๆใน จ.สุราษฎร์ธานี ออกมาให้ความสนับสนุนให้ผู้ประกอบการร้านอาหารทะเลหันมาใช้เครื่องล้างหอยกันทุกร้าน เพื่อเป็นเครื่องหมายการันตีให้กับสินค้าอาหารทะเลของจังหวัดว่ามีความปลอดภัย

นอกจากจะเป็นการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับอาหารทะเลของจังหวัดว่ามีความสะอาด ปลอดภัย มั่นใจได้แล้ว ยังเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับอาหารทะเลอีกทางหนึ่งด้วย ตั้งเป้าให้เหมือนกับเครื่องหมาย Food Safety ที่เป็นตัวการันตี

นอกจากนี้ สำนักวิจัยและพัฒนาประมงชายฝั่งอ่าวบ้านดอน จ.สุราษฎร์ธานี ยังได้ทำหน้าที่วิจัยและพัฒนาพันธุ์ ตรวจสอบ และรับรองมาตรฐานสินค้าประมง รวมทั้งทำหน้าที่บริหารระบบชลประทานน้ำเค็มเพื่อเป็นแหล่งเพาะพันธุ์พ่อแม่พันธุ์สัตว์น้ำเศรษฐกิจสำคัญๆ ของจังหวัด เช่น ปูทะเล ปูม้า กุ้งกุลาดำ กุ้งแชบ๊วย และปลากะพงขาวอีกด้วย

แม้ว่าแต่ก่อนผู้ประกอบการร้านอาหารใน จ.สุราษฎร์ธานี จะไม่ให้ความสนใจ แต่เชื่อว่าเมื่อเหตุการณ์ท่อน้ำมันรั่วครั้งนี้เกิดขึ้นมา ก็น่าจะกระตุ้นให้เกิดการตื่นตัวถึงความปลอดภัยในอาหารทะเลได้ไม่ยาก หากใครสนใจก็สามารถติดต่อไปได้ที่สำนักวิจัยและพัฒนาประมงชายฝั่งอ่าวบ้านดอน จ.สุราษฎร์ธานี