รื้อ 3 กฏกระทรวง คุมโฆษณา เสี่ยงโชค-อสังหาฯ-เครื่องดื่มกาเฟอีน

อีกหนึ่งภารกิจที่สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) ตั้งเป้าจะทำให้แล้วเสร็จภายในสิ้นปีนี้ คือ การแก้ไขกฎกระทรวง 3 ฉบับที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมการโฆษณา ประกอบด้วย กฎกระทรวงฉบับที่ 5 เกี่ยวกับการโฆษณาเสี่ยงโชค ชิงรางวัล

กฎกระทรวงฉบับที่ 7 เกี่ยวกับการโฆษณาในธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ และกฎกระทรวงว่าด้วยการโฆษณาเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ และเครื่องดื่มที่ผสมกาเฟอีนในโรงภาพยนตร์ โดย สคบ.ได้เปิดเวทีรับฟังความคิดเห็นของภาคผู้ประกอบการ ภาครัฐที่เกี่ยวข้อง และภาคประชาชน เพื่อร่วมกันระดมความคิดเห็นว่าประเด็นใดที่ควรแก้ไข และประเด็นใดที่ควรคงอยู่

จิรชัย มูลทองโร่ย เลขาธิการ สคบ. กล่าวว่า ขณะนี้อยู่ระหว่างแก้ไขกฎกระทรวงดังกล่าวให้เหมาะสมกับยุคสมัย และสร้างความเป็นธรรมกับผู้บริโภค โดยหลังจากกระบวนการรับฟังความคิดเห็น ก็นำมาปรับ แล้วทำร่างแก้ไขเพิ่มเติม แล้วจะมีการขอความเห็นจากทุกภาคส่วนอีกครั้ง

“หากเรียบร้อยตามกระบวนการดังกล่าว ก็จะนำเข้าที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) เพื่อพิจารณาอนุมัติ คาดว่าไม่เกินสิ้นปีนี้ก็จะแล้วเสร็จ เพราะการแก้กฎกระทรวงไม่ยุ่งยากเหมือนกับการร่างกฎหมายใหม่” จิรชัย กล่าว

สำหรับกฎกระทรวงฉบับที่ 5 ที่เกี่ยวกับการโฆษณาเสี่ยงโชค ชิงรางวัล ปัจจุบันมี พ.ร.บ.การพนันฯ ดูแลอยู่แล้ว สคบ.ดูแลในประเด็นเพิ่มเติมในส่วนของการคุ้มครองผู้บริโภค โดยสิ่งที่ สคบ. เจอเสมอ คือ การทำโปรโมชั่นชิงรางวัล ของแถม จะไม่มีระยะเวลา วันเริ่มต้น และวันหมดสิ้นสุดแจ้งให้ชัดเจน โดยเฉพาะโปรโมชั่นตามซูเปอร์มาร์เก็ตต่างๆ

นอกจากนี้ กรณีของแถมหมด ก็ไม่มีการชี้แจงว่าผู้บริโภคจะได้รับของแถมอย่างไร และที่ผ่านมาเจ้าของสินค้าหรือผู้ทำโปรโมชั่นจะใช้วิธีระบุว่า “จนกว่าของจะหมด” ซึ่งถือว่าไม่เป็นธรรมกับผู้บริโภค รวมถึง รายละเอียดของแถมที่ไม่ชัดเจน การปรับปรุงครั้งนี้ ควรมีการระบุให้ชัดเจนหรือไม่ ก็ต้องระดมความคิดเห็น

ยกตัวอย่างกรณีซื้อรถยนต์ แถมประกันชั้นหนึ่ง ควรระบุว่า ประกันชั้นหนึ่งของใคร มูลค่าเท่าไร เพื่อสร้างความเป็นธรรม สรุปได้ว่า ควรมี 4 ประเด็นนี้ในเนื้อหาโฆษณาชิงโชค ของแถม ประกอบด้วย 1.เงื่อนไขที่ชัดเจน 2.ของแถมคืออะไร 3.มูลค่าของแถม และ 4.ระยะเวลาสิ้นสุดที่แน่นอน

ขณะที่วิธีการบอกเงื่อนไขการชิงโชค ชิงรางวัล ที่ผ่านมากฎกระทรวงระบุว่าต้องบอกเงื่อนไขอย่างละเอียดในทุกสื่อ ซึ่งกรณีที่เป็นสื่อทีวีจะมีปัญหา เพราะเวลาขึ้นเงื่อนไขทั้งหมดตัวเล็ก ผู้บริโภคอ่านไม่ทัน ก็เท่ากับไร้ความหมาย จึงต้องพิจารณาว่าควรปรับเกณฑ์ในสื่อแต่ละประเภทใหม่อย่างไรจึงจะเหมาะสม

ในประเด็นดังกล่าว มีการนำเสนอจากตัวแทนเจ้าของสินค้า บริษัทโฆษณา และหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้อง เห็นไปในแนวทางเดียวกันว่าควรปรับเกณฑ์ในการนำเสนอเงื่อนไขการชิงโชค ชิงรางวัลในสื่อทีวีใหม่ เน้นสั้น กระชับ ผู้บริโภคอ่านรู้เรื่อง แต่ให้ไปนำเสนอรายละเอียดทั้งหมดในสื่อสิ่งพิมพ์ อินเทอร์เน็ต และเฟซบุ๊ก

ทางด้านกฎกระทรวงฉบับที่ 7 เกี่ยวกับการโฆษณาในธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ มีประเด็นที่ซับซ้อนกว่ามาก โดยมีการนำเสนอในที่ประชุมกลุ่มย่อย ขอให้ สคบ.กำหนดเนื้อหาที่ต้องระบุในโฆษณาให้เหมาะกับสื่อแต่ละประเภท เช่น ป้ายบิลบอร์ดขนาดใหญ่ ควรมีอะไรบ้าง อะไรที่ไม่จำเป็นตัดออกได้บ้าง เพราะข้อความบางข้อความเมื่อใส่ไปแล้ว ผู้บริโภคก็มองไม่เห็น เพราะป้ายอยู่สูง

นอกจากนี้ ต้องการให้แยกเกณฑ์ระหว่างสื่อสิ่งพิมพ์ กับหนังสือพิมพ์ ออกจากกัน เพราะหนังสือพิมพ์มีต้นทุนในการซื้อพื้นที่สูงมาก อาจไม่สามารถใส่ข้อมูลทุกอย่างที่ สคบ.ต้องการได้ทั้งหมด แต่สื่อสิ่งพิมพ์ เช่น แผ่นพับ โบรชัวร์ สามารถใส่ข้อมูลอย่างละเอียดได้

ขณะที่ในมุม สคบ. มีประเด็นที่ต้องพิจารณาเรื่องป้ายโฆษณาของธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ ว่าควรกำหนดความสูงของป้ายหรือไม่ ว่าสูงได้ไม่เกินเท่าไร และขนาดตัวอักษรเท่าไร รวมถึงควรเพิ่มข้อกำหนดเกี่ยวกับการโฆษณาในสื่ออินเทอร์เน็ตในกฎกระทรวงที่จะปรับปรุงใหม่ด้วย เนื่องจากที่ผ่านมายังไม่มี และปัจจุบันมีการใช้สื่อดังกล่าวอย่างแพร่หลาย

สำหรับเครื่องดื่มที่มีกาเฟอีน และเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ดูจะเป็นประเด็นที่ร้อนแรงที่สุด เพราะกฎกระทรวงของ สคบ.ทับซ้อนกับหลายกฎหมายที่ควบคุมเครื่องดื่มทั้งสองชนิด โดยคาดว่ากฎกระทรวงฉบับปรับปรุงใหม่ของ สคบ. จะไม่มีการควบคุมเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์แล้ว เพราะเครื่องดื่มชนิดนี้มีกฎหมายเฉพาะที่ดูแลอยู่แล้ว

ขณะที่เครื่องดื่มที่มีกาเฟอีน หลังจากที่ อย. ได้ผ่อนปรนให้กลุ่มเครื่องดื่มกาเฟอีนโฆษณาเนื้อหาการชิงโชค ชิงรางวัลได้ แต่กฎกระทรวงของ สคบ.ในปัจจุบัน กลับยังขัดแย้ง ด้วยการห้ามโฆษณาเนื้อหาเหล่านี้ในสื่อที่เป็นป้ายโฆษณา และในโรงภาพยนตร์ ซึ่ง จิรชัย กล่าวว่า อาจมีการทบทวนยกเลิกข้อห้ามดังกล่าว แต่ก็ต้องขึ้นอยู่กับการพิจารณาโดยภาพรวมของ สคบ.อีกครั้ง

แน่นอนว่า ในมุมของเจ้าของสินค้าเครื่องดื่มกาเฟอีน และบริษัทโฆษณาย่อมเสนอให้ยกเลิกข้อห้ามโฆษณาชิงโชค ชิงรางวัลในทั้ง 2 สื่อดังกล่าว เพื่อให้สื่อป้ายโฆษณาเป็นเครื่องมือในการบอกเงื่อนไขอย่างละเอียดกับผู้บริโภค หรือหากเป็นไปได้ ก็มีการเสนอในระดับยกเลิกกฎกระทรวงฉบับนี้เลย เพื่อลดการทับซ้อนกับกฎหมายอื่นๆ

เวทีระดมความคิดเห็นทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการแก้ไข 3 กฎกระทรวงดังกล่าว ซึ่งคงต้องจับตามองว่า ท้ายที่สุดแล้ว จะมีการปรับแก้ให้ตรงกับความต้องการของทั้งภาคเอกชน ภาครัฐที่เกี่ยวข้อง และภาคประชาชนได้หรือไม่