นักวิจัยชุมชน"บ้านเรียงแถวใต้"

โดย...ชลธิชา ภัทรสิริวรกุล

ชุมชนบ้านเรียงแถวใต้ อ.สิรินธร จ.อุบลราชธานี เป็นอีกหนึ่งชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากการสร้างเขื่อนสิรินธร ทำให้วิถีการดำเนินชีวิตของคนในชุมชนเปลี่ยนไป เพราะไม่สามารถทำไร่ทำนาได้

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) จึงให้ทุนวิจัยแก่มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีและทีมวิจัยชุมชนหมู่บ้านเรียงแถวใต้ เพื่อศึกษากระบวนการสร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุเหลือใช้ในชุมชน โดยเน้นการทำงานร่วมกันระหว่างนักวิจัยชุมชน เพื่อสร้างเศรษฐกิจและอาชีพพร้อมพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชน

จริยาภรณ์ อุ่นวงษ์ อาจารย์ประจำภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี หัวหน้าโครงการ กล่าวว่า จุดเด่นของชุมชนบ้านเรียงแถวใต้ คือ มีวัตถุดิบที่เป็นปัจจัยในการผลิตอย่างเพียงพอ สมาชิกชุมชนมีทักษะฝีมือ และมีทำเลที่ตั้งชุมชนอยู่บนเส้นทางหลักที่ผ่านไปยังแหล่งท่องเที่ยวทั้งในจังหวัดและข้ามไปยังประเทศเพื่อนบ้านอย่างลาวได้

ในการเข้ามาทำงานวิจัยนี้ เริ่มจากการที่ปล่อยให้ชาวบ้านในชุมชนเป็นคนคิดและเสนอเข้ามาว่า ภายในชุมชนของตัวเองมีอะไรเด่น และต้องการทำอะไร นั่นจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาเศรษฐกิจของคนในชุมชนอย่างยั่งยืน

“เรียกว่าคนในชุมชนนี้มีของดีอยู่ในตัวอยู่แล้ว เขามีความคิดที่ดี เราเพียงแต่เข้าไปช่วยสะกิดจุดเพื่อให้เกิดไอเดียขึ้นมาเท่านั้น ซึ่งทำให้เป็นชุมชนที่มีความเข้มแข็งและยั่งยืนจริงๆ” จริยาภรณ์ กล่าว

ปัจจุบันชุมชนบ้านเรียงแถวใต้มีวิสาหกิจชุมชนทั้งหมด 10 กลุ่มอาชีพ ได้แก่ กลุ่มขนมไทย กลุ่มเลี้ยงโค กลุ่มเลี้ยงปลาบู่ กลุ่มเฟอร์นิเจอร์ซากไม้ กลุ่มน้ำสมุนไพรเพื่อสุขภาพ กลุ่มเศรษฐกิจพอเพียง กลุ่มถนอมอาหาร กลุ่มปลูกผักสวนครัว กลุ่มปลาซิวแก้วตากแห้ง และกลุ่มน้ำยาล้างจาน

จริยาภรณ์ เล่าเพิ่มเติมว่า ตอนนี้ชุมชนสามารถคิดและวิเคราะห์ได้เองแล้ว จากนี้ไปก็มองในเรื่องของการต่อยอด โดยชาวบ้านจะมีการรวมตัวกันตั้ง “กลุ่มอยู่ไม่สุข” เป็นนักวิจัยชุมชน และเครือข่ายที่วางไว้ก็จะเป็นโลจิสติกส์ในชุมชน แต่ละกลุ่มทำหน้าที่สนับสนุนวัตถุดิบให้แก่กัน

“ต่อไปมองว่าจะต้องต่อยอดสินค้าในชุมชนและขยายตลาดผ่านระบบออนไลน์ รวมทั้งมีแผนที่จะสร้างศูนย์จำหน่ายผลิตภัณฑ์ชุมชน ซึ่งจะทำให้เป็นจุดพักรถ เพราะพื้นที่ชุมชนอยู่ในเส้นทางผ่านไปยังลาวได้” จริยาภรณ์ กล่าว

โอฬาร อินเทียม เลขาฯ กองทุนหมู่บ้านเรียงแถวใต้ และเลขาฯ กลุ่มเฟอร์นิเจอร์ซากไม้ กล่าวว่า ซากไม้ที่นำมาใช้เป็นวัตถุดิบในการทำเฟอร์นิเจอร์ของกลุ่มส่วนใหญ่มาจากไม้ใต้เขื่อนที่ถูกน้ำท่วมจากการสร้างเขื่อนสิรินธร ซึ่งจะมีทั้งไม้มันป่า (กันเกา) มีลักษณะเนื้อไม้แข็ง สีและลายสวย ไม้ประดู่ ไม้แคน และไม้ตะเคียน เป็นต้น

ตอนนี้กลุ่มมีสมาชิกอยู่ 1617 ราย มีประธานกลุ่มเป็นคนช่วยออกแบบและหาตลาดให้แก่สมาชิกในกลุ่ม ลักษณะของการดำเนินการจะปล่อยเสรีให้สมาชิกเป็นผู้จัดหาไม้ใต้เขื่อนและผลิตเป็นเฟอร์นิเจอร์เอง แต่การขายจะต้องขายผ่านกลุ่มเท่านั้น โดยจะมีการหักรายได้จากการขายของสมาชิก 23% เข้ากลุ่ม เพื่อใช้เป็นค่าดำเนินการของกลุ่ม

อย่างไรก็ดี ขณะนี้ปริมาณซากไม้ใต้เขื่อนมีเหลืออีกไม่มาก เพียงแค่ 40% เท่านั้น ดังนั้น จึงอยากให้ภาครัฐเข้ามาช่วยในการหาอาชีพเพื่อต่อยอดผลิตภัณฑ์ออกไปให้ชุมชนสามารถยืนอยู่ได้อย่างยั่งยืน