ต้องตายกี่ครั้ง

อีกไม่กี่วันก็จะถึง “วันความปลอดภัยแห่งชาติ” แล้ว นั่นก็คือ วันที่ 10 พ.ค. 2556 ซึ่งถือเอาวันที่โรงงานตุ๊กตาเคเดอร์ที่ จ.นครปฐม เกิดอัคคีภัยจนเป็นเหตุให้มีผู้ล้มตายเกือบ 200 คน เมื่อหลายปีก่อน มากำหนดเป็นวันความปลอดภัย

ข่าวเรื่อง “ตึกถล่ม” ที่บังกลาเทศ และ “สะพานขาด” ที่ จ.พระนครศรีอยุธยา ทำให้มีประชาชนบาดเจ็บล้มตายเมื่อไม่กี่วันมานี้ ก็เป็นอีกกรณีหนึ่งที่ทำให้ต้องพูดต้องคุยกันต่อ เพื่อจะได้ทำให้เราไม่ลืมเรื่องอุบัติเหตุอันตรายที่เกิดขึ้นกันง่ายๆ

อย่างไรก็ดี ทุกวันนี้เราได้แต่อาศัยการล้มตายและความบาดเจ็บพิการจาก “อุบัติเหตุ” ของผู้คนมาใช้เป็น “ครู” หรือ “บทเรียนสอนใจ”

โดยหลักการแล้วการป้องกันอุบัติเหตุอันตรายอย่างได้ผล จำเป็นจะต้องศึกษาถึง “สาเหตุและผล” ของอุบัติเหตุที่เกิดขึ้น ด้วยวิธีการสอบสวนอุบัติเหตุที่ถูกต้อง เพื่อจะได้รู้ว่า “เกิดจากอะไร” หรือ “ทำไมถึงเกิด” แล้วนำสาเหตุที่ได้นั้นมาคิดวิเคราะห์ใช้เป็นวิธีป้องกัน เพื่อหาทางป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์เช่นนั้นขึ้นซ้ำอีกในอนาคต

ผลที่ได้จากการสอบสวนและวิเคราะห์อุบัติเหตุจากเหตุการณ์ต่างๆ ในอดีต โดยเฉพาะกรณีที่ร้ายแรงจนเป็นเหตุให้มีผู้คนบาดเจ็บล้มตายและทรัพย์สินเสียหายจำนวนมาก จึงเป็นที่มาของ “มาตรการป้องกันล่วงหน้า” เพื่อการสร้างเสริมความปลอดภัยอย่างมีประสิทธิภาพต่อไปในอนาคต

ทั้งนี้ การเรียนรู้จากประสบการณ์ด้วยการตอกย้ำในคำถามที่ว่า “เราได้เรียนรู้อะไรบ้างจากประสบการณ์” (What we learn from experiences?) จึงมีความสำคัญยิ่งต่อ “การเสี่ยงตาย” ในสังคมไทยทุกวันนี้

เนื่องจากอุบัติเหตุที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต อาจหรือควรจะเป็นกรณีใหม่ที่เกิดจากสาเหตุใหม่ๆ ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในอดีต

คือเราจะต้องใช้ “อุบัติเหตุที่เกิดขึ้น” มาเป็นบทเรียนสอนใจ เพื่อเราจะต้องไม่ให้เหตุร้ายต่างๆ ที่เคยเกิดขึ้นแล้วในอดีต เกิดขึ้นซ้ำรอยเหมือนเดิมอีกในอนาคต

ดังนั้น เราต้องเรียนรู้ เราต้องจดจำ และที่สำคัญที่สุดก็คือ เราต้องรู้จักเข็ดหลาบกับความผิดพลาดที่เคยเกิดขึ้นในอดีต

พูดง่ายๆ ว่า “เจ็บแล้วต้องจำ” แต่สิ่งที่เป็นอยู่ในบ้านเราสำหรับกรณีการป้องกันอุบัติเหตุอันตราย และการสร้างความปลอดภัยนั้น ดูเหมือนกับเรา “เจ็บแล้วไม่จำ” เพราะเกิดแล้วเกิดอีกแบบซ้ำซาก ไม่ว่าจะเป็นอุบัติเหตุอันตรายบนท้องถนน ในโรงงาน บ้านเรือน ร้านค้า โรงแรม หรือสาธารณภัย

ที่ผ่านมาความตื่นตัวและมาตรการต่างๆ ที่ออกมาเกี่ยวกับความปลอดภัยนั้น ก็ทำกันในลักษณะคล้ายๆ กับแบบ “ไฟไหม้ฟาง” คือ มีการตื่นตัวขึ้นมาเพียงวูบเดียวแล้วจางหายไป

การสร้างแนวร่วมเพื่อปลูกสร้าง “จิตสำนึกแห่งความปลอดภัย” (Safety Mind) และความยืนหยัดต่อเนื่อง (Consistency) ให้เกิดขึ้นในสังคมไทย จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งยวดจริงๆ ในขณะนี้

ดังนั้น นอกจากการบรรจุเรื่องความปลอดภัยเข้าไปสอดแทรกอยู่ในหลักสูตรการศึกษาระดับต่างๆ แล้ว

นอกจากนี้ เรายังจะต้องช่วยกันปรับเปลี่ยนทัศนคติ ความคิดและความเชื่อที่ไม่ (ค่อย) ถูกต้องนักให้ถูกต้องด้วย

เรื่องความปลอดภัยของสังคมไทย ผมจึงเห็นว่าสมควรแก่เวลาที่เราจะต้อง “คิดใหม่ทำใหม่” หรือ “ยกเครื่องกันใหม่” ได้แล้วครับ

ที่คิดกันว่า “ความปลอดภัยมีราคาแพง” หรือ “ต้องลงทุนมาก” จึงไม่น่าจะถูกต้อง

การป้องกันอุบัติเหตุและการสร้างเสริมความปลอดภัยอาจต้องมีการลงทุนบ้างมีค่าใช้จ่ายบ้าง (เช่นเดียวกับการแก้ปัญหามลพิษสิ่งแวดล้อม) แต่เราก็สามารถใช้วิธีการที่ราคาถูก หรือปรับปรุงประสิทธิภาพมาตรการความปลอดภัยที่มีอยู่ให้ดีขึ้น โดยที่ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นมากนักก็ได้

การฝึกอบรมสอนงานอย่างถูกวิธี ก็เป็นตัวอย่างที่ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น เมื่อต้องสอนให้พนักงานทำงานเป็น ทำงานถูกต้อง ก็ควรสอนแนะวิธีทำงานอย่างปลอดภัยเข้าไปในคราวเดียวกันเลย

ความปลอดภัยเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับชีวิตของคนไทยทุกคนโดยตรง จึงไม่ควรเป็นเรื่องของ “กำไรขาดทุน” แต่อย่างใด

ถ้ามัวแต่คิดว่าต้องลงทุนหรือต้องเสียค่าใช้จ่ายแล้วไม่ทำการป้องกันอุบัติเหตุอันตรายล่วงหน้า หรือคิดกันแต่เพียงว่า “เกิดเหตุแล้วค่อยว่ากัน” หรือตั้งหน้าตั้งตาถามว่า “มีกฎหมายบังคับหรือไม่” กันแบบนี้แล้ว ต้องถือว่าเป็นเรื่องที่น่าเป็นห่วงจริงๆ

ผมขอยืนยันว่า “เรื่องความปลอดภัยแล้วถึงแพงก็ต้องทำ” ครับผม!