เปิดใจคุณหญิงชฎา วัฒนศิริธรรม ภาคีต่อต้านคอร์รัปชั่นเริ่มท้อ

โดย...เบญจมาศ เลิศไพบูลย์

คลุมเครือมาหลายสัปดาห์กับข่าวที่กระฉ่อนออกมาจากภาคีเครือข่ายต่อต้านคอร์รัปชั่น (ภตค.) ที่มีความเห็นต่อกรณีของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้ชี้มูลว่า สรยุทธ สุทัศนะจินดา เจ้าของบริษัท ไร่ส้ม มีความผิดฐานสนับสนุนเจ้าพนักงานบริษัท อสมท ยักยอกเงินโฆษณา 138 ล้านบาท

สมาชิก ภตค.บางส่วนเห็นว่าเรื่องนี้ไม่ควรเพิกเฉย ควรจะใช้มาตรการทางสังคมกดดันให้มีการแก้ไขลดปัญหาการคอร์รัปชันของประเทศ หลังจากนั้นก็มีข่าวเล็ดลอดออกมาว่า 3 องค์กรเอกชนขนาดใหญ่ อย่างธนาคารไทยพาณิชย์ บริษัท โตชิบา ไทยแลนด์ และบริษัท โตโยต้า (ประเทศไทย) สปอนเซอร์หลักในรายการข่าวที่มี “สรยุทธ สุทัศนะจินดา” เป็นผู้ดำเนินรายการ ทั้งรายการเรื่องเล่าเช้านี้ และเรื่องเล่าเสาร์อาทิตย์ ของช่อง 3 ว่าถอนการสนับสนุนโครงการ

พูดง่ายๆ ก็คือ ถอนตัวจากการเป็นสปอนเซอร์ในทั้ง 3 รายการนั่นเอง

หลังจากนั้นสังคมได้พุ่งคำถามใส่เอกชนทั้ง 3 ราย ว่าจะทำได้จริงแค่ไหน เห็นแก่ผลประโยชน์ทางธุรกิจมากกว่าจริยธรรมในการทำธุรกิจตามที่ได้ให้สัตยาบันต่อกันหรือไม่ แต่จนถึงขณะนี้กลับไม่มีเสียงตอบรับจากหน่วยงานทั้งหมด

หากย้อนกลับไปยังกรรมการ ภตค.ที่ออกมาตั้งคำถามกรณีสรยุทธกับบทบาทของสื่อในครั้งนี้ ซึ่งมีการยื่นหนังสือถึงผู้บริหารช่อง 3 เพื่อถามถึงจุดยืน หนึ่งในนั้นคือ “คุณหญิงชฎา วัฒนศิริธรรม”

บทบาทหน้าที่ในมุมหนึ่งแม้คุณหญิงชฎาจะเป็นคณะกรรมการ ภตค. แต่ปัจจุบันคุณหญิงชฎาก็สวมหมวกอีกใบเป็นกรรมการอิสระ กรรมการกิจกรรมเพื่อสังคมและกรรมการสรรหา ค่าตอบแทน และบรรษัทภิบาล ธนาคารไทยพาณิชย์ หลังจากที่เกษียณอายุงานในตำแหน่งกรรมการผู้จัดการใหญ่ธนาคารไทยพาณิชย์

ตั้งแต่บรรทัดนี้ไปจึงเป็นการเปิดใจหนึ่งในผู้ขับเคลื่อนต่อต้านคอร์รัปชัน ในขณะที่หมวกอีกใบก็ยังสวมอยู่

เรื่องคุณสรยุทธขณะนี้ชัดเจนแล้วว่าผู้บริหารช่อง 3 จะไม่ดำเนินการใดๆ ขั้นตอนต่อไปของภาคีฯ จะเป็นอย่างไร

วัตถุประสงค์ที่ภาคีฯ ได้ลุกขึ้นมาโดยหยิบยกกรณีบริษัท ไร่ส้ม เพื่อร่วมกันคิดร่วมกันศึกษา ถือเป็นกรณีศึกษาตัวอย่างของภาคเอกชน เพราะเรื่องนี้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นสมัยบริษัท ไร่ส้ม ทำรายการกับช่อง 9 ซึ่งช่อง 9 เป็นหน่วยงานรัฐวิสาหกิจ จึงเป็นคดีทั้งทางแพ่ง และอาญา

ทางแพ่งเมื่อคดีนี้มีการตรวจสอบแล้วว่ามีความผิด บริษัท ไร่ส้ม ก็ได้คืนเงินที่ขาดไป แต่เมื่อช่อง 9 เป็นรัฐวิสาหกิจ เมื่อเกิดเป็นคดีอาญา ป.ป.ช. ก็ต้องเข้ามาตรวจสอบความผิด แต่ขณะนี้ก็ยังเกิดข้อถกเถียงในสังคมว่า เมื่อ ป.ป.ช.พบความผิด ถ้าเป็นระเบียบราชการก็ต้องถูกพักงาน เมื่อนำมาเปรียบเทียบกันแล้วเอกชนจะปฏิบัติอย่างไร เพราะขณะนี้ไม่มีใครมีอำนาจสั่งการเอกชน คงมีแต่คำถามถึงผู้ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ผู้ว่าจ้าง และผู้เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้จะทำอย่างไรบ้าง ภาคีฯ จึงใช้สิ่งนี้วิเคราะห์ว่า สิ่งที่ควรเตือนภัยธุรกิจ สื่อ หรือเอกชน หากทำสิ่งใดไม่เหมาะสม ควรจะมีการพิจารณาตัวเองได้อย่างไร เป็นเรื่องที่ออกมาเตือนกัน แต่ไม่ได้สั่งว่าต้องทำอย่างนั้นอย่างนี้ ทุกฝ่ายต้องพิจารณาแนวทางของตัวเอง

กระแสข่าวที่ออกมาว่า ธนาคารไทยพาณิชย์จะไม่ต่อสัญญาโฆษณาในปีหน้ากับช่อง 3 ผ่านรายการคุณสรยุทธ ในฐานะที่คุณหญิงชฎาเป็นกรรมการในธนาคารไทยพาณิชย์ เรื่องนี้ข้อเท็จจริงเป็นอย่างไร

เป็นเรื่องของฝ่ายจัดการ ดิฉันเป็นกรรมการอิสระ ไม่ได้เกี่ยวกับเรื่องบริหารเลย ธนาคารหรือบริษัทอื่นที่ใช้บริการช่อง 3 อยู่ ก็ต้องคิดกันเองว่าต้องทำอย่างไร แต่จนถึงขณะนี้ไม่มีการพูดกันในระดับกรรมการ เป็นหน้าที่ของฝ่ายบริหารที่ต้องตัดสินใจ ต้องดูแนวทางว่าจะทำอย่างไรกันต่อ

เรื่องเกี่ยวกับธนาคารไทยพาณิชย์เป็นหน้าที่ของฝ่ายจัดการต้องพิจารณา แต่เชื่อว่าเขาจะพิจารณา แต่จะยังไงก็ขึ้นอยู่กับเขา ต้องไปถามผู้ที่เกี่ยวข้อง การออกมาพูดในฐานะคนในภาคีฯ ถือเป็นภาพรวมส่วนตัว

ในฐานะคณะกรรมการธนาคารต้องเจอคณะกรรมการบริหาร ได้มีการสอบถามเรื่องนี้หรือไม่

การทำงานของคณะกรรมการธนาคารเจอกันเดือนละครั้ง แต่ฝ่ายบริหารทำงานทุกวัน เรื่องนี้ต้องเข้าหูเข้าตาเขาก่อนคณะกรรมการธนาคารที่พบกันเดือนละครั้งอยู่แล้ว ในแง่ขั้นตอนการบริหารก็เป็นส่วนหนึ่งของการบริหารจัดการ ผู้บริหารก็ต้องอ่านหนังสือพิมพ์ ดูโทรทัศน์ทุกวัน ก็ต้องรู้ว่ามีประเด็นนี้ที่พูดถึงในสังคม จะพิจารณาต่อยังไงก็ต้องเป็นหน้าที่เขาตรงนั้น เรื่องที่ต้องตัดสินในด้านนโยบาย ถ้าฝ่ายจัดการเห็นว่าเป็นเรื่องสำคัญมากก็จะมีพูดคุยสอบถามกัน

แต่จนถึงวันนี้ยังไม่มีการพูดถึงเรื่องนี้ สิ่งนี้ไม่ได้นำมาพูดกันในระดับคณะกรรมการธนาคาร

เริ่มมีคำถามว่า กรณีแรกที่ภาคีฯ ทำยังไม่ได้รับการตอบสนองเลย

เราคงไม่สามารถแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นหลายสิบปีได้ แต่กรณีนี้เป็นโอกาสที่จะทำให้เห็นว่าสิ่งที่จะทำกันต่อไปนั้น มีข้อชี้ชวนให้พิจารณาในเรื่องอะไรบ้างเพื่อเตือนผู้ที่เกี่ยวข้อง และคนที่มีหน้าที่เกี่ยวข้องควรจะทำอะไรบ้าง อย่างเรื่องบริษัท ไร่ส้ม ทุกคนก็ยังไม่เข้าใจ มองว่าวันนี้ภาคีฯ ตัดสินเร็วเกินไปหรือเปล่า เขามีโอกาสปกป้องตัวเอง ก็ยังมีการพูดอย่างนี้อยู่ แต่มันเป็นคนละประเด็น เพราะถ้าเป็นกรณีอื่น เมื่อถูกชี้มูลอย่างน้อยบุคคลนั้นก็มักแสดงตัวว่าจะทำอย่างไร ในฐานะที่ถูกชี้มูลแล้ว แต่กรณีการต่อสู้ทางกฎหมายก็ต้องว่าไปอีกส่วน

คุณหญิงชฎามีมุมมองต่อผู้ที่เป็นสื่อมวลชนอย่างไร

สื่อเป็นอาชีพที่ได้รับความไว้วางใจต่อสาธารณะ ดิฉันคาดหวังเรื่องมาตรฐาน เราอยากเห็นสื่อที่ทำหน้าที่คนกลางจริงๆ ไม่โอนเอียงในเรื่องใดๆ ให้สิ่งที่เป็นข้อมูลข้อเท็จจริง ถ้าสื่อคนใดมีความด่างพร้อย ผู้ที่เกี่ยวข้องก็ต้องดูแลกัน ให้เห็นว่าใครเป็นแกะดำ วันที่มีการประชุมภาคีฯ ก็มีการเรียกร้องว่า ท่านๆ ทั้งหลายทำอะไรกันอยู่ จึงเป็นสรุปออกมาในตอนเย็นที่มีถึงสภาการหนังสือพิมพ์แห่งชาติ เพราะเราคาดหวังว่าสื่อจะแสดงความเป็นมืออาชีพ ไม่ถูกเย้ายวนด้วยสิ่งต่างๆ

บทบาทหน้าที่ของภาคีฯ จากนี้จะเป็นอย่างไร

เรื่องคอร์รัปชันต้องช่วยกันทุกภาคส่วนของสังคม ต้องปลูกฝังกันตั้งแต่เด็ก ฝังสมองตั้งแต่เด็กเลยว่าสิ่งที่ไม่พึงปรารถนา อย่าทำเป็นอันขาด เราต้องล้างสมองให้ได้ แต่อย่าไปคาดหวังว่าจะทำอะไรที่ได้ผลเร็ว ต้องใช้เวลา ต้องช่วยกันสะกิด และเราจะสะกิดต่อ ไม่อยากให้แต่ละเรื่องหายไปกับสายลม อยากให้มีการคิดแล้วพูดกันต่อ เรามีหน้าที่บอกข้อเท็จจริง แล้วพวกท่านจงพิจารณา เป็นเรื่องที่ท่านต้องพิจารณา

เรื่องอย่างนี้มันยาก บางคนในภาคีฯ เริ่มท้อใจ เห็นว่าไม่ได้ผลอย่างที่หวังในทันที แต่บางคนบอกไม่ท้อ เรื่องเหล่านี้มันต้องใช้เวลานานมาก ต้องถึงขั้นปฏิบัติ ต้องชี้ให้เห็นประเด็น เชื่อว่าทุกคนจะเห็นตรงกับเรา เพราะเราอยากเห็นบ้านเมืองดีขึ้น ให้สังคม ลูกหลานอยู่ในมาตรฐานสังคมที่สูงขึ้น ไม่อย่างนั้นสึกกร่อนไปเรื่อยๆ อีกมุมดิฉันก็ดีใจที่มีคนอยากเห็นสิ่งต่างๆ ดีขึ้น คนกลุ่มนี้มีเยอะ แต่ในขั้นปฏิบัติยากมาก แม้แต่เรื่องสะกิด อย่างเรื่องข้าว เรื่องน้ำท่วม ก็ยังมีทางให้หลบ แต่เราต้องใช้ประเด็นเหล่านี้เป็นตัวทำให้คนในสังคมเห็นว่ามันมีช่องโหว่เกิดขึ้น สิ่งที่ภาคีฯ ทำ เป็นความหวังดีในระยะยาว แต่ไม่ใช่จะทำอะไรได้ชั่วข้ามคืน

ถือเป็นการเปิดใจครั้งแรกต่อความคลางแคลงใจ ส่วนเรื่องนี้จะเงียบหายไปหรือไม่ เป็นหน้าที่ทุกคนในสังคมที่ต้องช่วยกันตอบ