คารวะคุณวันชัย จิราธิวัฒน์ ตำนานธุรกิจครอบครัวไทย

เมื่อวันที่ 15 ก.ย. 2555 กลุ่มบริษัท เซ็นทรัล ได้สูญเสีย คุณวันชัย จิราธิวัฒน์ บุคคลผู้มีคุณูปการต่อกลุ่มธุรกิจครอบครัวจิราธิวัฒน์ ไปอย่างไม่มีวันกลับในวัย 84 ปี และในฐานะผู้ที่พัฒนาให้บริษัทครอบครัวเติบใหญ่ได้ ทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ

ผมไม่ได้รู้จักคุณวันชัย จิราธิวัฒน์ เป็นการส่วนตัว แต่ในฐานะผู้ที่สนใจและศึกษาวิวัฒนาการการสืบทอดธุรกิจครอบครัวไทย จึงต้องศึกษาและนำเอากรณีศึกษาของครอบครัวตระกูล “จิราธิวัฒน์” มาเป็นตัวอย่าง ไม่ว่า วิธีการการแบ่งแยกกลุ่มธุรกิจ แผนการสืบทอดธุรกิจครอบครัว สภาครอบครัว ธรรมนูญครอบครัว ตลอดจนวิธีการ และการกำกับดูแลทุกข์สุขของสมาชิกในตระกูลแยกออกจากธุรกิจและการขยายธุรกิจไปต่างประเทศ

วิธีการจัดการของตระกูลนี้ เป็นเรื่องที่ทุกคนต้องนำเอาศึกษาเป็นตัวอย่าง

มีหนังสือบทความที่ว่าด้วยบทบาทคุณวันชัยในฐานะพี่ใหญ่ของตระกูล ที่มีบทบาทการเป็นผู้นำในการบริหารสมาชิกครอบครัวที่มีกว่า 200 คน ที่เน้นเรื่องความขยัน ความเสียสละ ความสามัคคีและอาวุโส ตลอดจนวิสัยทัศน์ในการให้มืออาชีพมาช่วยบริหารจัดการธุรกิจครอบครัว และเป็นผู้มีบารมีที่เป็นที่ยอมรับของคนในตระกูลและมีบทบาทกับบุคคลภายนอกด้วย

คุณวันชัย ในฐานะประธานกรรมการกลุ่มบริษัท เซ็นทรัล เป็นทายาทรุ่นที่ 2 และพี่คนที่สองรองจากคุณสัมฤทธิ์ จิราธิวัฒน์ ที่เป็นผู้วางระบบรากฐานของธุรกิจครอบครัวของกลุ่มเซ็นทรัล และเข้ารับตำแหน่งตั้งแต่ปี 2532

กว่า 20 ปี ที่คุณวันชัยได้ขยายอาณาจักรธุรกิจเซ็นทรัล และฟันฝ่าวิกฤต ปี 2540 ได้อย่างน่าทึ่ง จนธุรกิจกลุ่มเซ็นทรัลมีมูลค่าและความมั่งคั่งเป็นอันดับที่ 2 ของประเทศจากการสำรวจของนิตยสาร Forbes

คุณวันชัยเป็นผู้นำสูงสุดของบริษัทในเครือเซ็นทรัล โดยเริ่มต้นจากการสานต่อกิจการของบิดา เตียง จิราธิวัฒน์ จากธุรกิจร้านค้าปลีกเล็กๆ ครึ่งตึกครึ่งไม้คูหาเดียว ย่านสี่พระยาและสุรวงศ์ เมื่อปี 2490 ดำเนินกิจการจำหน่ายหนังสือ เสื้อผ้าสำเร็จรูป รองเท้า เครื่องสำอาง มีทั้งสินค้าในประเทศและต่างประเทศ ก่อนขยายกิจการเป็นห้างสรรพสินค้าเต็มรูปแบบในปี 2499 ที่รู้จักกันดีในชื่อ “เซ็นทรัลวังบูรพา” ก่อนจะขยายสาขาออกไปอีกหลายแห่ง จนกระทั่งเมื่อปี 2526 เปิด “ห้างเซ็นทรัลสาขาลาดพร้าว” สร้างความฮือฮาและได้รับการยอมรับว่าเป็นห้างสรรพสินค้าที่สมบูรณ์และใหญ่ที่สุดในบรรดาห้างสรรพสินค้าไทยในสมัยนั้น ปัจจุบันห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลได้ขยายสาขาออกไปหลายจังหวัดของประเทศไทย

โดยบริษัทในเครือเซ็นทรัลเป็นกิจการที่มีเครือข่ายธุรกิจมากมายขนาดใหญ่ในประเทศไทย ซึ่งประสบความสำเร็จมายาวนานกว่า 60 ปี จนมีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับของทั้งชาวไทยและต่างประเทศ อาทิ บริษัทห้างเซ็นทรัลดีพาร์ตเมนต์สโตร์ บริษัท สรรพสินค้าเซ็นทรัล บริษัท เซ็นทรัลพัฒนา บริษัท โรงแรมเซ็นทรัล พลาซา บริษัท บางนาเซ็นทรัล พร็อพเพอร์ตี้ มีพนักงานกว่า 6 หมื่นคน

ปัจจุบันธุรกิจเครือเซ็นทรัล ของตระกูลจิราธิวัฒน์ มีมูลค่าในตลาด หลักทรัพย์ประมาณ 1.58 แสนล้านบาท ส่วนทรัพย์สินมีประมาณ 2.17 แสนล้านบาท ทะยานขึ้นมาจากปีก่อนที่อยู่ในอันดับ 4 ของเมืองไทย อันเป็นเครื่องชี้ให้เห็นถึงการขยายตัวของธุรกิจในเครือเซ็นทรัลที่ขยายตัวเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงที่ผ่านมา

ความมีวิสัยทัศน์ของคุณวันชัย ในการส่งต่อธุรกิจครอบครัวจนปัจจุบันเป็นรุ่นที่ 3 ที่เป็นผู้นำและมีการส่งต่อให้รุ่นที่ 4 และรุ่นที่ 5 ให้มาบริหารธุรกิจครอบครัว ถือได้ว่าเป็นการเปลี่ยนวิธีการส่งมอบธุรกิจครอบครัวในเอเชีย

เพราะในปัจจุบันเจ้าของธุรกิจครอบครัวไม่ว่าจะเป็นฮ่องกง สิงคโปร์ เป็นกลุ่ม ลีกาชิง ของฮ่องกง ก็ยังคงมีบทบาทในการบริหารงานประจำ โดยไม่ขอลดฐานะเป็นที่ปรึกษาหรือประธานกรรมการกิตติมศักดิ์ หรือมุ่งทำงานการกุศล เช่นเดียวกับคุณวันชัย จึงเป็นเรื่องที่น่าศึกษาแก่ธุรกิจครอบครัวไทยและในเอเชีย

ผมจึงหวังว่า ครอบครัวจิราธิวัฒน์ น่าจะได้มีการทำหนังสืออนุสรณ์ให้คุณวันชัย โดยเผยแพร่มุมมองการทำงานแบบคุณวันชัย ในการบริหารจัดการธุรกิจครอบครัวให้เจริญเติบโตได้อย่างยั่งยืนจนถึงวันนี้ว่าเป็นอย่างไร เพื่อเป็นตัวอย่างให้แก่ธุรกิจครอบครัวไทยได้ปฏิบัติตามในการสร้างความเข้มแข็งให้แก่ธุรกิจไทยได้ในอนาคต เพื่อจะได้นำมาเป็นแนวทางศึกษาและประยุกต์ปฏิบัติตาม เพื่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงให้กับธุรกิจครอบครัวไทย ที่สามารถทำให้เติบโตแข็งแรงได้ในอนาคต เช่นเดียวกับกลุ่มเซ็นทรัล

บทความนี้ ผมขอคารวะ คุณวันชัย จิราธิวัฒน์ ตำนานผู้นำธุรกิจครอบครัวไทย ที่ได้สร้างความยิ่งใหญ่ให้ตระกูล “จิราธิวัฒน์” และวงการธุรกิจของไทย