รู้จัก 'ฟรานซิสแห่งเอเชีย' คาร์ดินัลหัวก้าวหน้าจากฟิลิปปินส์ ตัวเต็งโป๊ปองค์ถัดไป

ขณะที่ทั่วโลกกำลังจับตาว่าใครจะเป็นผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส ชื่อของพระคาร์ดินัล หลุยส์ อันโตนิโอ ตาเกล (Luis Antonio Tagle) จากฟิลิปปินส์ หรือ "ชิโต" ก็โดดเด่นขึ้นมาในฐานะตัวเต็งคนสำคัญ 

 

สำนักข่าว The Guardian เผยว่า หาก หลุยส์ อันโตนิโอ ตาเกล (Luis Antonio Tagle) ได้รับเลือก ท่านจะไม่เพียงแต่เป็นผู้นำคริสตจักรนิกายโรมันคาทอลิกเท่านั้น แต่ยังจะเป็นสมเด็จพระสันตะปาปาชาวเอเชียองค์แรกในยุคปัจจุบันอีกด้วย 

 

แม้ภาพลักษณ์ของท่านจะเป็นที่ยอมรับในด้านแนวคิดก้าวหน้าและความสมถะ แต่เส้นทางสู่ตำแหน่งประมุขแห่งคริสตจักรก็ไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ

 

เพราะท่านต้องเผชิญเสียงวิพากษ์วิจารณ์ในหลายประเด็น ทั้งท่าทีต่อสงครามยาเสพติดในฟิลิปปินส์ และการรับมือกับปัญหาการล่วงละเมิดทางเพศในคริสตจักร

 

 

"ฟรานซิสแห่งเอเชีย" ผู้ติดดินและหัวใจรักเสียงเพลง

 

พระคาร์ดินัลตาเกล วัย 67 ปี ได้รับฉายาว่าเป็น "ฟรานซิสแห่งเอเชีย" เพราะมีมุมมองที่ก้าวหน้าและใช้ชีวิตเรียบง่าย ไม่ต่างจากสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส

 

ท่านเคยแสดงความเห็นเชิงวิจารณ์ต่อทัศนคติที่ "แข็งกร้าว" ที่สังคมมีต่อแม่เลี้ยงเดี่ยว กลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ (LGBTQ) และผู้ที่ผ่านการหย่าร้าง

 

สมัยที่ยังดำรงตำแหน่งบิชอปแห่งอีมุส เมืองใกล้กรุงมะนิลา ท่านเดินทางด้วยรถ Jeepney (จี๊ปนีย์) ซึ่งเป็นรถโดยสารสาธารณะที่พบได้ทั่วไปในประเทศฟิลิปปินส์ และยังเคยเชิญชวนคนยากไร้มาร่วมโต๊ะรับประทานอาหารด้วยกัน

ความเป็นกันเอง ไม่ถือตัว และเข้าถึงง่ายของท่านนั้น ยังรวมถึงการเป็นคนรักเสียงเพลงและการเต้นรำ

 

ที่ผ่านมา เคยมีคลิปวิดีโอของท่านขณะร้องเพลงและเต้นรำเผยแพร่ทาง TikTok จนกลายเป็นไวรัล ได้รับความนิยมอย่างล้นหลาม

 

 

ส่งผลให้ท่านเป็นที่รักของผู้คนมากมายทั้งในฟิลิปปินส์ เนื่องจากการร้องคาราโอเกะถือเป็นกิจกรรมยอดฮิตในระดับชาติของฟิลิปปินส์ จนท่านได้รับฉายาว่า "บาทหลวงคาราโอเกะ"

 

ไมเคิล เซียว ชัว นักประวัติศาสตร์จากมหาวิทยาลัยเดอลาซาล ให้ความเห็นว่า

 

"เวลาท่านเทศน์หรือบรรยาย ท่านมีลีลาที่ไม่เหมือนบาทหลวงทั่วไป ท่านชอบร้องเพลง ท่านเป็นชาวฟิลิปปินส์ขนานแท้ ท่านคือบาทหลวงคาราโอเกะดีๆ นี่เอง"

 

และหลังเสร็จสิ้นพิธีมิสซา ท่านก็เนื้อหอมราวกับ "ร็อกสตาร์" จนมีอาสาสมัครคอยช่วยจัดคิวผู้คนที่หลั่งไหลเข้ามาทักทาย

 

 

 

เส้นทางชีวิต ข้อกังขา และเสียงวิจารณ์

 

ตาเกลเกิดในเมืองอีมุส ใกล้มะนิลา ในครอบครัวคาทอลิกที่คุณพ่อคุณแม่ทำงานธนาคาร

 

ซิสเตอร์แมรี่ จอห์น มานันซาน คณะเบเนดิกตินผู้รู้จักตาเกลมาหลายสิบปี เล่าว่าท่านมาจาก "ครอบครัวธรรมดามากๆ ไม่ได้ยากจนแต่ก็ไม่ได้ร่ำรวย"

 

มีเรื่องเล่าว่า เดิมทีตาเกลฝันอยากเป็นแพทย์ แต่จับพลัดจับผลูเข้าสู่ร่มกาสาวพัสตร์เพราะบาทหลวงท่านหนึ่งชักชวนให้ลองสมัครเข้าเซมินารีที่เกซอนซิตี

 

ท่านศึกษาต่อจนจบปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยคาทอลิกแห่งอเมริกา จากนั้นจึงได้รับแต่งตั้งเป็นบิชอปแห่งอีมุส อาร์ชบิชอปแห่งมะนิลา และได้รับสถาปนาเป็นพระคาร์ดินัลโดยสมเด็จพระสันตะปาปาเบเนดิกต์ที่ 16 ในปี 2012

 

อย่างไรก็ตาม การก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งสำคัญในคริสตจักรก็มีประเด็นให้ถูกตั้งคำถาม

 

ช่วงปี 2015-2022 ตาเกลดำรงตำแหน่งประธานองค์กรการกุศล คาริตัส อินเตอร์เนชั่นแนลลิส ซึ่งเป็นช่วงที่ทีมผู้บริหารถูกปลดจากตำแหน่งจากปัญหาการบริหารงานที่ไม่มีประสิทธิภาพ

 

แม้ตาเกลจะไม่ได้เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานประจำวันโดยตรง และได้ชี้แจงว่าการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวไม่เกี่ยวกับข้อกล่าวหาเรื่องการล่วงละเมิดทางเพศหรือการทุจริตทางการเงินก็ตาม

 

ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมา เครือข่ายผู้รอดชีวิตจากการถูกล่วงละเมิดโดยนักบวช (SNAP) ได้เรียกร้องให้มีการสอบสวนตาเกลและพระคาร์ดินัลอีก 5 ท่าน

 

ถึงบทบาทในการจัดการคดีล่วงละเมิดเด็กที่ถูกกล่าวหาว่าเกิดขึ้นในคาริตัสฯ ที่นิวซีแลนด์และสาธารณรัฐแอฟริกากลาง ซึ่งตาเกลยังไม่ได้ออกมาให้ความเห็นใดๆ

 

ทางด้าน สภาประมุขแห่งบาทหลวงฯ แห่งฟิลิปปินส์ (CBCP) ได้ออกแถลงการณ์ปกป้องตาเกล โดยยืนยันว่าสมัยที่ท่านเป็นบิชอปแห่งอีมุสและอาร์ชบิชอปแห่งมะนิลา

 

ท่านได้ "มีส่วนร่วมอย่างแข็งขันในการพัฒนาและบังคับใช้" แนวปฏิบัติดังกล่าว แต่ปัจจุบันท่าน "ไม่มีอำนาจปกครองโดยตรงเหนือสังฆมณฑลใดในฟิลิปปินส์อีกแล้ว"

 

CBCP ยังเน้นย้ำว่า ตาเกล "สนับสนุนแนวทางของคริสตจักรที่อ่อนน้อม รับฟังเสียงของผู้เจ็บปวด และลงมือปกป้องผู้อ่อนแออย่างจริงจังมาโดยตลอด"

 

 

จุดยืนต่อสงครามยาเสพติด

 

ในฟิลิปปินส์ ตาเกลยังเผชิญเสียงวิจารณ์ว่าออกแถลงการณ์ประณามสงครามยาเสพติดของอดีตประธานาธิบดี โรดริโก ดูแตร์เต ล่าช้าเกินไป

 

สงครามดังกล่าวเริ่มขึ้นหลังดูแตร์เตเข้ารับตำแหน่งในปี 2016 คาดว่าคร่าชีวิตผู้คนไปมากถึง 30,000 ราย ขณะที่เหยื่อจำนวนมากเป็นชายหนุ่มที่ถูกยิงเสียชีวิตข้างถนน

 

แม้ในปี 2017 ตาเกลจะได้ออกจดหมายอภิบาลวิจารณ์การสังหาร โดยระบุว่า "เราไม่อาจปกครองประเทศด้วยการฆ่า เราไม่อาจสร้างวัฒนธรรมที่มีมนุษยธรรมด้วยการฆ่า" แต่หลายฝ่ายมองว่าท่านควรแสดงจุดยืนให้ชัดเจนและรวดเร็วกว่านั้น

 

สงครามยาเสพติดครั้งนั้นสร้างความยากลำบากให้คริสตจักรคาทอลิกในฟิลิปปินส์อย่างมาก บาทหลวงที่ออกมาวิจารณ์เสี่ยงต่อการถูกคุกคาม และแม้จะมีเสียงประณามจากนานาชาติ ดูแตร์เตก็ยังได้รับความนิยมสูงจากประชาชนส่วนใหญ่ซึ่งเป็นชาวคาทอลิก

 

ซิสเตอร์มานันซานให้ความเห็นว่า ตาเกล "ไม่ใช่คนที่จะกล่าวประณามตัวบุคคลโดยตรง" "ท่านมีแถลงการณ์ที่หนักแน่นเรื่องการวิสามัญฆาตกรรม... แต่ท่านไม่เคยเอ่ยถึงตัวตนของดูแตร์เต"

 

นอกจากนี้ ตาเกลยังแสดงจุดยืนคัดค้านร่างกฎหมายอนามัยเจริญพันธุ์ในฟิลิปปินส์ ซึ่งมีเป้าหมายให้ข้อมูลและแจกจ่ายยาคุมกำเนิดฟรี และท่านยังคงต่อต้านสิทธิในการทำแท้ง

 

 

ความหวังของฟิลิปปินส์และตัวแทนจาก "ชายขอบ"

 

หากพระคาร์ดินัลตาเกลได้รับเลือกเป็นสมเด็จพระสันตะปาปาองค์ใหม่จริง คาดว่าจะเกิดการเฉลิมฉลองครั้งใหญ่ในฟิลิปปินส์ เนื่องจากเป็นประเทศที่ประชากรกว่า 80% นับถือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก

 

นักประวัติศาสตร์ เซียว ชัว ชี้ว่า แม้ฟิลิปปินส์จะมีประวัติศาสตร์ผูกพันกับคริสตจักรคาทอลิกมานานถึง 5 ศตวรรษ แต่ก็มักรู้สึกเหมือนเป็นเพียง "คนชายขอบ" ของคริสตจักรมาโดยตลอด

 

เขามองว่า การที่สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสทรงเป็นโป๊ปจากนอกยุโรปองค์แรกในรอบหลายศตวรรษ ถือเป็นการเปิดมิติใหม่ที่ควรดำเนินต่อไป

 

"เราต้องการโป๊ป [อีกองค์] ที่มาจากดินแดนรอบนอก หรือ 'ชายขอบ' เช่นนี้" นักประวัติศาสตร์ เซียว ชัว กล่าวทิ้งท้าย