ยกเลิกประกาศสถาปนา-เลื่อนสมณศักดิ์สงฆ์ ธำรงความบริสุทธิ์พุทธศาสนา

เมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม 2568 ราชกิจจานุเบกษาได้เผยแพร่พระบรมราชโองการสำคัญ ทรงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ "ยกเลิก"ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์พระสงฆ์จำนวน 4 รูป และพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์จำนวน 77 รูป รวมทั้งหมด 81 รูป ตามที่เคยประกาศเมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2568 เนื่องในโอกาสพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา วันที่ 28 กรกฎาคม พุทธศักราช 2568 โดยให้มีผลตั้งแต่วันที่ 14 กรกฎาคม พุทธศักราช 2568 เป็นต้นไป (คลิ๊กอ่าน)

สำหรับรายชื่อพระสงฆ์ 81 รูปที่ทรงพระกรุณาโปรดสถาปนาสมณศักดิ์ และพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ ตามประกาศพระบรมราชโองการ จำนวน 2 ฉบับ ประกอบด้วย

• ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์ ลงวันที่ 22 มิถุนายน 2568 (คลิ๊กอ่าน)
• ประกาศพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ ลงวันที่ 22 มิถุนายน 2568 (คลิ๊กอ่าน)  

พระบรมราชโองการ "ยกเลิก" สมณศักดิ์: ผลจากพฤติกรรมไม่เหมาะสม

การยกเลิกพระบรมราชโองการครั้งนี้ เกิดขึ้นจากพระราชดำริว่า "ปรากฏเป็นข่าวทางสื่อมวลชนเกี่ยวกับพระภิกษุ ซึ่งประพฤติตนไม่เหมาะสมแก่สมณสารูป และพระราชาคณะกระทำผิดพระธรรมวินัย เป็นเหตุให้พุทธศาสนิกชนได้รับผลกระทบต่อจิตใจเป็นอย่างยิ่ง" สะท้อนถึงการดำเนินการขั้นเด็ดขาด เพื่อธำรงไว้ซึ่งความบริสุทธิ์ของพระพุทธศาสนาและศรัทธาของพุทธศาสนิกชน
 

กลไก "การสถาปนา" สมณศักดิ์

การสถาปนาและพระราชทานสมณศักดิ์ ถือเป็นพระราชอำนาจและพระราชกรณียกิจสำคัญ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในฐานะองค์อัครศาสนูปถัมภก เพื่อเชิดชูเกียรติและบำรุงขวัญพระสงฆ์ผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ โดยมีขั้นตอนที่เคร่งครัด เป็นเกียรติอันสูงส่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระราชทานแก่พระภิกษุสงฆ์ผู้บำเพ็ญคุณงามความดี มีความรู้ความสามารถ มีพรรษาอันควรแก่ฐานะ และมีจริยวัตรอันงดงาม เป็นที่เลื่อมใสศรัทธาของพุทธศาสนิกชน

กระบวนการสถาปนาต้องผ่านการกลั่นกรองจากทุกระดับชั้น ตั้งแต่เจ้าคณะปกครองในพื้นที่ ไปจนถึงมหาเถรสมาคม และนำความกราบบังคมทูลเพื่อขอพระบรมราชวินิจฉัย และเมื่อทรงมีพระบรมราชโองการ ก็จะมีการประกาศในราชกิจจานุเบกษา และจัดพิธีพระราชทานสัญญาบัตรอย่างสมพระเกียรติ

เหตุแห่ง "การเพิกถอน" สมณศักดิ์

กลไกอันศักดิ์สิทธิ์นี้ มิได้มีไว้เพียงเพื่อการเชิดชู แต่ยังคงมีมาตรการอันเฉียบขาดเพื่อธำรงไว้ซึ่งความบริสุทธิ์ของพระศาสนา นั่นคือ "การเพิกถอน" สมณศักดิ์ ซึ่งเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ยากยิ่ง และสงวนไว้เฉพาะกรณีที่มีความผิดร้ายแรงอย่างถึงที่สุด อาทิ การต้องอาบัติปาราชิก (ขาดจากความเป็นพระโดยสิ้นเชิง), การมีพฤติกรรมเสื่อมเสียอย่างร้ายแรง (เช่น การกระทำผิดกฎหมายอาญา การฉ้อโกง ทุจริต หรือสร้างความเสื่อมเสียใหญ่หลวงต่อศาสนา) หรือการดื้อดึงขัดขืนพระธรรมวินัยอย่างต่อเนื่อง

ดังที่กล่าวการยกเลิกหรือเพิกถอนสมณศักดิ์เป็นมาตรการที่เกิดขึ้นได้ยากยิ่ง และเฉพาะในกรณีที่มีความผิดร้ายแรง

ขั้นตอนการเพิกถอนก็เข้มข้นไม่แพ้การสถาปนา...

เริ่มจากการสอบสวนวินิจฉัยโดยเจ้าคณะปกครอง มติของมหาเถรสมาคม ก่อนจะนำความกราบบังคมทูลเพื่อขอพระบรมราชานุญาต และเมื่อมีพระบรมราชโองการประกาศ "ยกเลิก" หรือ "เพิกถอน" ในราชกิจจานุเบกษา ก็ย่อมหมายถึงการสิ้นสุดการดำรงตำแหน่งและยศสมณศักดิ์นั้นโดยสิ้นเชิง

บางรายอาจต้องพ้นจากความเป็นพระ หรือถูกดำเนินคดีตามกฎหมายบ้านเมืองด้วย

การประกาศยกเลิกสมณศักดิ์ครั้งนี้ จึงไม่ใช่เพียงข่าวพาดหัวธรรมดา แต่คือการส่งสัญญาณอันทรงพลังจากสถาบันพระมหากษัตริย์และคณะสงฆ์ ถึงความมุ่งมั่นที่จะธำรงไว้ซึ่งความบริสุทธิ์ของพระพุทธศาสนา และศรัทธาของประชาชน ไม่ให้ต้องแปดเปื้อนจากพฤติกรรมอันไม่เหมาะสมของบุคคลใดบุคคลหนึ่ง แม้จะเป็นเรื่องที่เจ็บปวด แต่ก็เป็นไปเพื่อการจรรโลงพระพุทธศาสนาให้คงอยู่คู่สังคมไทยอย่างมั่นคงตลอดไป.