สะท้อนเศรษฐกิจรากหญ้า จากภาษี อปท.-ฟุตบอลโลก

โดย...ทีมข่าวภูมิภาคโพสต์ทูเดย์

แม้ตัวเลขการเติบโตทางเศรษฐกิจไตรมาสแรกปี 2561 จะอยู่ที่ 4.8% ซึ่งสูงสุดในรอบ 20 เดือน และคาดว่าเฉลี่ยทั้งปีประมาณ 4.5% ถือเป็นตัวเลขที่น่าพอใจสำหรับรัฐบาล แต่สำหรับชาวบ้านรากหญ้ากลับไม่ค่อยรู้สึกยินดีกับตัวเลขนี้สักเท่าไร เพราะเงินในกระเป๋านั้นสวนทางกับการเติบโตทางเศรษฐกิจ

ไม่เพียงราคาผลผลิตทางการเกษตรแทบทุกชนิดที่ตกต่ำลงอย่างต่อเนื่อง ส่งผลกระทบต่อรายได้ของคนส่วนใหญ่ รวมทั้งแรงงานภาคเกษตรที่การจ้างงานลดลง ขณะเดียวกันก็ยังมีผลข้างเคียงมาจากการปรับขึ้นค่าแรงขั้นต่ำ และล่าสุดก็คือ ผลกระทบจากการขึ้นราคาน้ำมันเชื้อเพลิง

สิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นชัด และกำลังส่งผลกระทบในวงกว้างโดยเฉพาะการจัดเก็บรายได้ที่จะนำมาทำนุบำรุงท้องถิ่นขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ทั่วประเทศ

อนุชา กาติ๊บ นายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) อ่างทอง อ.เชียงคำ จ.พะเยา บอกว่า ผลกระทบจากระบบเศรษฐกิจใหญ่ทั้งประเทศ มีผลต่อการจัดเก็บภาษีของท้องถิ่นอย่างมาก ในพื้นที่ ต.อ่างทอง ปกติราคาที่ดินที่เป็นราคาทางการตลาด จะขายกันที่ไร่ละ 1.5-2 แสนบาท แต่ปีนี้ประชาชนที่เดือดร้อนต้องการขายที่ดินเพื่อปลดหนี้ หรือลดภาระหนี้สิน ต้องลดราคาที่ดินลงมาเหลือไร่ละ 7-8 หมื่นบาทเท่านั้น เพราะต้องการขายให้ได้เร็วขึ้น แต่ถึงแม้จะลดราคาลงมาก็ยังไม่สามารถขายได้ ไม่มีคนมาซื้อ เพราะไม่มีกำลังซื้อ คนที่ซื้อที่ดินก็กลัวว่าเงินจะจม ทำให้เกิดผลกระทบถึงรายได้ของท้องถิ่นที่หายไป เนื่องจากการซื้อขายที่ดินจะมีการจัดเก็บค่าภาษีจากการขายที่ดิน เมื่อที่ดินขายไม่ได้ หรือที่ดินราคาลดลง ทำให้ท้องถิ่นได้รับภาษีน้อยลงตามไปด้วย

“แม้นว่าจะนำเรื่องระบบแผนที่ภาษีมาจัดเก็บภาษีโรงเรือน ทำให้จัดเก็บภาษีโรงเรือนได้มากขึ้น ก็เพียงเล็กน้อยเท่านั้น เมื่อเปรียบเทียบกับภาษีหลักที่ได้จากการซื้อขายที่ดินกลับหายไปจำนวนมาก”

ถึงแม้ อปท.หลายแห่งจะยังจัดเก็บภาษีได้เท่าเดิม แต่เมื่อพินิจในรายละเอียดพวกเขากลับแสดงออกถึงความกังวลในระยะยาว

พิทักษ์ชน แข่งขัน นายกเทศมนตรีตำบล (ทต.) บ้านถ้ำ อ.ดอกคำใต้ จ.พะเยา กล่าวว่า แม้นจะจัดเก็บภาษีในท้องถิ่นได้เท่าเดิม ไม่เพิ่มขึ้น แต่เมื่อวิเคราะห์จากสภาวะเศรษฐกิจแล้ว จะพบว่าแนวโน้มเงินภาษีรายได้ของท้องถิ่นลดลงในระยะยาว เพราะประชาชนไม่มีกำลังซื้อ ไม่กล้าลงทุน ทุนนอกพื้นที่ก็ไม่มีเข้ามา การสะพัดเงินมีน้อยลง การซื้อขายไม่คึกคักแต่อย่างใด

อนุรักษ์ โปร่งสุยา นายก อบต.ออย อ.ปง จ.พะเยา ก็เห็นว่า นอกจากภาวะเศรษฐกิจที่ถดถอย นโยบายของรัฐบาลที่ออกกฎหมายการถือครองที่ดินทำกินช่วยลดภาระการจ่ายภาษีบำรุงท้องที่ของประชาชน เหล่านี้ทำให้ส่งผลต่อรายได้ภาษีใน อปท.ลดลงประมาณ 10% กรณีภาษีบำรุงท้องที่ หากประชาชนที่ถือครองที่ดิน ที่ไร่ ที่สวน ซึ่งเป็นที่ทำกินมีจำนวนไม่เกิน 3 ไร่ ไม่ต้องเสียภาษี ซึ่งครอบครัวหนึ่งๆ มีการโอนที่ดินแบ่งให้แก่ลูกหลาน ทำให้เกิดการกระจายที่ดินถือครองจำนวนรายมากขึ้น แต่จำนวนเนื้อที่ลดลง จึงหลุดเกณฑ์เสียภาษีบำรุงท้องที่ หายไปประมาณ 10%

“ในส่วนของภาษีโรงเรือนและภาษีกิจการร้านค้า รอบปีที่ผ่านมามีร้านค้าที่แจ้งยกเลิกกิจการไป 10 ราย ขณะที่มีผู้แจ้งขอจดทะเบียนใหม่เพียง 2-3 รายเท่านั้น สาเหตุที่ผู้ประกอบการร้านค้าแจ้งยกเลิก คือ รายได้ลดลง ประสบภาวะขาดทุน ภาระหนี้สินเพิ่มขึ้น เนื่องจากต้นทุนสินค้า ทั้งการผลิตและขนส่งเพิ่มขึ้น และสถาบันการเงิน ธนาคาร ไม่ปล่อยกู้เพิ่มเนื่องจากกลัวหนี้สูญ หรือปรับโครงสร้างหนี้ลูกหนี้เก่าเพื่อป้องกันหนี้เสีย ปัจจัยเหล่านี้กระทบต่อการจัดเก็บรายได้ของท้องถิ่น ส่งผลต่อการพัฒนาท้องถิ่นในอนาคต ผมคิดว่ารัฐควรกระจายรายได้ ลดต้นทุนการผลิตภาคเกษตรกรรม เพื่อให้ราคาสินค้าเกษตรสูงขึ้น ช่วยลดค่าครองชีพให้ประชาชนมีกำลังซื้อ” 

ในขณะเดียวกันโอกาสในการกระตุ้นกำลังซื้ออย่างฟุตบอลโลก 2018 ที่กำลังจะมาถึง ก็กลับไม่คึกคักเท่าที่ควร มุมมองของผู้ประกอบการร้านจำหน่ายเครื่องรับโทรทัศน์หลายรายต่างสะท้อนในทิศทางเดียวกันถึงภาวะเศรษฐกิจซบเซาที่ส่งผลต่อกำลังซื้อ

สมบูรณ์ เข็มเพชรเจษฎา เจ้าของร้านตรังสมบูรณ์การไฟฟ้า ร้านจำหน่ายเครื่องใช้ไฟฟ้ารายใหญ่ของ จ.ตรัง กล่าวว่า ฟุตบอลโลกที่จะถึงคงทำให้ยอดขายทีวีเพิ่มขึ้นเพียงเล็กน้อย ปัจจัยหลักมาจากสภาพเศรษฐกิจที่ย่ำแย่ ประกอบกับพืชผลทางการเกษตรหลักๆ ของภาคใต้ก็มีราคาตกต่ำ แตกต่างไปจากการแข่งขันฟุตบอลโลกเมื่อครั้งที่แล้วอย่างเห็นได้ชัด จนส่งผลให้ผู้คนแทบไม่มีกำลังซื้อ ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มที่จะซื้อทีวีใหม่ หรือกลุ่มที่จะเปลี่ยนทีวีให้มีจอขนาดใหญ่ขึ้น ยอดขายทีวีจึงลดลงกว่า 40% 

เช่นเดียวกับพื้นที่ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา ศูนย์กลางเศรษฐกิจภาคใต้ตอนล่าง แหล่งข่าวจากวงการธุรกิจเปิดเผยว่า จากการสำรวจสถานบันเทิงย่านดาวน์ทาวน์เทศบาลนครหาดใหญ่ ต่างตอบในแนวทางเดียวกันว่า ในช่วงฤดูกาลฟุตบอลโลก 2018 ปีนี้ ไม่มีรายการส่งเสริมการตลาดเหมือนกับทุกๆ ครั้งที่ผ่านมา โดยเหตุผลที่ไม่มีการส่งเสริมการตลาด เพราะบรรยากาศต่างๆ ไม่เอื้ออำนวย

แม้ตัวเลขเศรษฐกิจจะดีขึ้น แต่หากไม่สามารถกระจายลงมาให้ชาวบ้านรากหญ้าสัมผัสได้ การพัฒนาในภาพรวมก็คงจะไม่สามารถเกิดขึ้น และผลกระทบต่างๆ ก็จะเกิดขึ้นตามมา