เปิดเสรีบริการอาเซียน

โดย...สถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้าและการพัฒนา (ITD) www.itd.or.th

ประเทศสมาชิกอาเซียน 10 ประเทศ เป็นตลาดที่มีศักยภาพจากประชากรจำนวนมากกว่า 600 ล้านคน หรือคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 10 ของประชากรโลก มีจำนวนแรงงานเป็นอันดับ 3 ของโลก รองจากจีนและอินเดีย ในช่วงปี 2559-2563 คาดว่าเศรษฐกิจอาเซียนมีอัตราการเติบโตเฉลี่ยร้อยละ 5.6 ต่อปี ซึ่งเป็นอัตราการเติบโตที่สูงกว่าเศรษฐกิจจีนและรัสเซีย อาเซียนยังมีการขยายตัวของชนชั้นกลางที่มีศักยภาพในการบริโภคสูงขึ้นตามระดับรายได้และมีแนวโน้มใช้จ่ายในภาคบริการมากขึ้น

การเปิดเสรีการค้าบริการในอาเซียนดำเนินการภายใต้กรอบความตกลงว่าด้วยบริการของอาเซียน (AFAS) มีวัตถุประสงค์เพื่อเปิดตลาดการค้าบริการระหว่างผู้ให้บริการจากประเทศสมาชิกอาเซียนด้วยกัน โดยให้ระดับการเปิดเสรีการค้าบริการมากกว่าที่สมาชิกอาเซียนเปิดเสรีภายใต้กรอบการเจรจาพหุภาคีขององค์การการค้าโลก (ดับเบิ้ลยูทีโอ) กรอบความตกลง AFAS เริ่มเจรจาเปิดเสรีตั้งแต่ปี 2539 ใช้หลักการส่วนใหญ่จากความตกลงทั่วไปด้านการค้าบริการของดับเบิ้ลยูทีโอเป็นพื้นฐาน 

ภาคบริการมีความสำคัญต่อเศรษฐกิจไทยเพิ่มมากขึ้น สะท้อนจากผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (จีดีพี) ในภาคบริการของประเทศไทยอยู่ในสัดส่วนที่สูง โดยเฉลี่ยประมาณร้อยละ 50 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศทั้งหมด สำหรับการจ้างงานในภาคบริการปี 2558 มีสัดส่วนประมาณร้อยละ 37.5 ของการจ้างงานรวมในประเทศ ในด้านการส่งออกภาคบริการ ตั้งแต่ปี 2556 ไทยมีฐานะเกินดุลบริการ มูลค่าการส่งออกบริการของประเทศไทย สาขาการท่องเที่ยว มีมูลค่าสูงสุด รองลงมา คือ สาขาขนส่ง และลำดับที่สาม คือ สาขาก่อสร้าง สำหรับมูลค่าการนำเข้าบริการของประเทศไทยในปี 2558 ลำดับที่หนึ่ง คือ สาขาขนส่ง รองลงมา คือ สาขาท่องเที่ยว และลำดับที่สาม คือ สาขาก่อสร้าง

ภาคบริการมีบทบาทต่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจประเทศสมาชิกอาเซียนมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง การจ้างงานในภาคบริการของอาเซียนเฉลี่ยระหว่างปี 2554-2555 มีจำนวนเพิ่มขึ้น 3.9 ล้านคน ซึ่งมีจำนวนแรงงานเพิ่มสูงกว่าภาคอุตสาหกรรมถึงสองเท่า

แม้การเปิดตลาดภาคบริการของอาเซียนที่ผ่านมายังไม่มีความก้าวหน้าอย่างเป็นรูปธรรม เพราะเผชิญกับข้อจำกัดของกฎหมายภายในประเทศ แต่ด้วยพัฒนาการทางเศรษฐกิจของอาเซียนที่ก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว ประกอบกับการดำเนินการตามวิสัยทัศน์อาเซียน 2025 ซึ่งต้องเร่งลดข้อจำกัดการเข้าสู่ตลาดภาคบริการของประเทศสมาชิกและอาเซียนต้องเจรจาการค้าเสรีกับประเทศนอกภูมิภาค ซึ่งจะส่งผลให้อาเซียนต้องเร่งลดข้อจำกัดการเข้าสู่ตลาดภาคบริการ ผู้ประกอบการภาคบริการไทยควรเร่งปรับตัวแสวงหาโอกาสและรับมือกับความท้าทายจากการเปิดเสรีภาคบริการที่กำลังเกิดขึ้น