‘นครวัด นครธม’ มหัศจรรย์ในความทรงจำ

โดย...ปอย

อยู่ใกล้ๆ บ้านเราแค่เอื้อม 1 ใน 7 สิ่งมหัศจรรย์ของโลก “นครวัด นครธม” ศาสนสถานงดงามอลังการตั้งอยู่ในเมืองพระนคร จังหวัดเสียมราฐ ประเทศกัมพูชา แล้วเรื่องเล่าที่จัดว่า “อันซีน” มากมายก็ได้รับฟังกันสนุกๆ จากคำบอกเล่าของ ซองทิพย์ เสริมสวัสดิ์ศรี ผู้อำนวยการมิวเซียมสยาม ที่เมื่อเกือบสิบปีที่แล้วได้ไปรับผิดชอบในหน้าที่ไดเรกเตอร์ให้กับอังกอร์เนชั่นแนลมิวเซียม ซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์หลักในเมืองพระนคร แน่นอนว่าด้วยการไปใช้ชีวิตอยู่ที่นั่นนานกว่าสองปี ก็ต้องรู้ลึกถึงสถานที่แห่งนี้พอตัว

ทันทีที่เครื่องแลนดิ้ง ถ้าใครเตรียมตัวไม่พร้อมหรือข้อมูลมากมายในหัว งงงัน ไม่รู้จะเริ่มต้นท่องเที่ยวสถานที่ประวัติศาสตร์เก่าแก่อย่างไร? เริ่มตรงไหนก่อน-หลังดี!!! เพราะแต่ละจุดก็มีข้อมูลให้เก็บยิบย่อยไปหมด ซองทิพย์ ภูมิใจนำเสนอให้เริ่มสตาร์ทที่อังกอร์เนชั่นแนลมิวเซียมก่อนเป็นสถานที่แรก เพื่อเป็นการย่อยข้อมูลศึกษาเรื่องราวศาสนสถานขนาดมโหฬาร และเมื่อมา ณ ที่แห่งนี้ ก็จะรู้เลยว่าถ้าไปเที่ยวปราสาทต่างๆ ควรมุ่งจะไปดูอะไรบ้าง ที่มาที่ไปของแต่ละปราสาทคืออะไร จบเลย ไม่มีงงแน่นอน

 

ปราสาทใหญ่โต...เริ่มตรงไหนดี?

 ก่อนออกไปเดินเที่ยวชมสถานที่จริงต้องมาแวะดูที่นี่ก่อน แล้วคำว่าพิพิธภัณฑ์ก็ไม่ต้องกลัวว่าน่าเบื่อ ที่นี่เป็นพิพิธภัณฑ์รูปแบบใหม่ได้อรรถรสมาก สื่อกับคนดู ซองทิพย์ ย้ำพร้อมแนะนำว่าคนมาเที่ยวเสียมราฐ นอกจากไปยลความงามและความยิ่งใหญ่ “อังกอร์วัด” ให้เต็มตา ก็ย่อมอยากรู้ประวัติความเป็นมาของนครวัด นครธม หรือศึกษาประวัติศาสตร์ย่อๆ ของกัมพูชาเพื่อนบ้านของเราให้รู้ลึกซึ้ง ที่นี่ให้คำตอบครบครัน

“การวางแผนของนักท่องเที่ยวหลายๆ คน ดิฉันเชื่อว่าคุณต้องวางแผนไปดูและเก็บภาพพระอาทิตย์ขึ้นตรงปราสาทนครวัด แต่อาจตื่นไม่ไหว หรือไปชมพระอาทิตย์ตกที่ปราสาทบันทายสรี หรือปราสาทพนมบาแค็ง หลายคนก็อยากเก็บภาพให้ครบทั้งสองแห่งนะคะ แต่อาจมีงบมีเวลาแค่วันเดย์ทริปก็ได้ ก็ไม่เป็นไรค่ะ อังกอร์เนชั่นแนลมิวเซียมจำลองภาพให้คุณชมในแบบแอนิเมชั่นเพื่อให้คุณตัดสินใจเลือกว่าจะไปจุดไหน

 

เมื่อเดินเข้าปราสาทนครวัดมีขนาดใหญ่มากถึง 2 แสน ตร.ม. ทุกคนก็มุ่งไปสักการะพระพุทธรูป และชมปราสาทบันทายสรี แต่ด้วยทางขึ้นเล็กๆ แคบๆ คนแออัด ดิฉันแนะอีกตัวเลือกให้ปูพื้นฐานด้วยการเดินชมรูปแกะสลักรอบๆ ปราสาทก่อนก็ได้ค่ะ บริเวณรอบๆ นครวัดใหญ่โตกว้างขวางมาก ภาพแกะสลักลายนูนรูปนางอัปสรมีให้เห็นอยู่โดยรอบบริเวณปราสาท เมื่อมาถึงปราสาทนครวัดใครก็อยากยลโฉมนางอัปสรชัดๆ นางฟ้าแต่ละองค์ใบหน้าไม่เหมือนกันเลย แต่งตัวงดงามก็ไม่ซ้ำกันอีกด้วย เป็นอย่างไรก็อยากไปดูของจริงชัดๆ แต่ด้วยกาลเวลา แม้จะเป็นการสลักภาพบนก้อนหิน เครื่องประดับทับทรวงของแต่ละนางก็ดูเลือนราง ก็มาดูได้ที่นี่ค่ะ อังกอร์เนชั่นแนลมิวเซียมจะแกะเครื่องประดับทุกๆ ชิ้นของนางอัปสราให้คุณดู และมีแมปแนะนำให้คุณตามไปดูที่สถานที่จริงด้วย

บันทายสรี ปราสาทตรงนี้มีทับหลังสมบูรณ์ที่สุดค่ะ และเป็นปราสาทเก่าแก่ก่อนยุคนครวัดก็ตาม สร้างขึ้นด้วยหินทรายสีชมพูเนื้อละเอียด สลักเสลาลวดลายงามจึงได้รับการยกย่องจากชาวฝรั่งเศสว่า รัตนชาติศิลปะแห่งขอม 

 

จุดเซลฟี่อีกจุดคือสะพานกวนเกษียรสมุทรที่เห็นหน้ายักษ์หน้าเทวดา ทุกวันนี้เป็นของทำขึ้นเลียนแบบนะคะ ทุกชิ้นไม่ใช่ของจริงค่ะ (บอกพร้อมเสียงหัวเราะ) ไกด์ท้องถิ่นก็แค่บอกเราว่ามีรอยต่อ สาเหตุเพราะของเดิมมีคนมาขโมยตัดหัวไปขายเยอะ กระทั่งทางรัฐบาลจึงแก้ปัญหานี้โดยตัดไปเก็บไว้เอง โดยสร้างโกดังไว้เฉพาะไม่มีการเปิดให้ดูนะคะ แล้วก็ทำจำลองมาแปะมาใส่แทนไว้ค่ะ อันนี้คนทั่วไปไม่ได้เข้าชมค่ะ แต่ก็ลองสังเกตดูนะคะ จะเห็นรอยต่อระหว่างช่วงลำตัวและศีรษะชัดเจนเลยทีเดียว

อีกปราสาทที่ลืมไม่ได้คือปราสาทตาพรหม ความโดดเด่นตรงมีต้นสะปงปรกคลุมทั่วปราสาท จะว่าสวยก็สวย จะว่าทำลายโบราณสถานก็ใช่ เพราะบางจุดทำให้ปราสาทพังเลยทีเดียว ทางการต้องทำไม้ค้ำยัน ประตูนี้ถูกเรียกว่าประตูแองเจลินาไปแล้ว (หัวเราะ) เนื่องจากนางมาถ่ายทำเรื่องทูมไรเดอร์ จุดขายเลยทีเดียวใครมาก็ต้องถ่ายกับประตูนี้

 

 ภาพต้นสะปงขนาดยักษ์กับรากไม้ ดิฉันเห็นพลังธรรมชาติเหนือพลังของมนุษย์โดยสิ้นเชิง  

หลายๆ คนบอกว่าที่นี่ลึกลับ แต่ดิฉันไม่รู้สึกเช่นนั้นอาจเพราะความเคยชิน ปราสาทโบราณยังแอบมีมุมคิกขุ เราเดินไปชมไปก็เจอภาพสลักไดโนเสาร์ด้วย ไปดูได้ค่ะที่ปราสาทตาพรหม แสดงว่าคนโบราณพันกว่าปีที่แล้วก็รู้จักไดโนเสาร์ด้วย แปลกดีนะคะ

 

อีกภาพไกด์ท้องถิ่นชี้ให้ดูและเล่าให้ฟังว่าเป็นทหารรับจ้างชาว “เสียมกุก” ในกองทัพเขมร สังเกตด้วยการแต่งกายและดูได้ว่าไม่ค่อยเป็นระเบียบ เพราะจะหันหน้าคุยกันตลอด (หัวเราะ) ผิดกับเจ้าอื่นๆ ที่มีระเบียบ เช่น ทหารจีน ภาพแกะสลักใบหน้าหันไปทางเดียวกันอย่างมีวินัย ดิฉันก็ถามไกด์ว่า เสียมกุก คือใคร ไกด์ก็บอก “สยาม” ไงล่ะ ฟังแล้วก็ขำดีนะคะ แสดงว่าเราเป็นชนชาติที่ชิลๆ สบายๆ มาตั้งแต่โบราณนับพันปีจริงๆ อะไรจริง” ซองทิพย์ เล่าอย่างเห็นภาพ

นี่คือการเล่าเรื่องประวัติศาสตร์ ตั้งแต่ธรรมเนียมกษัตริย์ สงคราม บอกเล่าไปจนวิถีชีวิตชาวบ้าน ซองทิพย์ ย้ำว่าเป็นการบอกเล่าที่ผู้อยากรู้ประวัติศาสตร์รุ่นใหม่จะเรียนรู้ได้โดยตรง และสิ่งนี้คือความล้ำค่าของโบราณสถานแห่งนี้

 

ทิ้งความทรงจำไว้กับรอยยิ้มบายน

จากปราสาทนครวัด ก็มุ่งหน้าสู่ปราสาทหินนครธม เมืองหลวงของขอมตั้งแต่ปี 1450-1800 ปราสาทบายน สร้างขึ้นโดยนำหินมาวางซ้อนๆ กัน แล้วขึ้นเป็นรูปเป็นร่าง แข็งแรงเป็นพันปี ปราสาทแห่งนี้มีแต่ใบหน้าของคน แต่คนส่วนใหญ่เชื่อว่าเป็นพระพักตร์พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ชมรอยยิ้มบายน ทั้งหมด 216 หน้า จากทั้งหมด 54 ปรางค์

“ดิฉันทึ่งในความมหัศจรรย์ที่ไม่มีเครื่องจักรทุ่นแรง แต่คนโบราณสามารถคิดกลไกทุ่นแรงสร้างสิ่งใหญ่โตอลังการ แล้วที่ประทับใจนอกจากความใหญ่โตของปราสาทหิน ก็คือรอยยิ้มที่คนออนไลน์ใช้ศัพท์ว่า ยิ้มอ่อน (หัวเราะ) รอยยิ้มนี้สื่อความหมายถึงความเมตตาต่อมนุษย์ มีความหมายของพรหมวิหาร 4 คือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา

 

นครธม คือเมืองหลวงยุคสุดท้ายในความรุ่งเรืองของเขมรก่อนล่มสลาย สร้างโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มีหลายปราสาทอยู่ในกำแพงนครนี้ ซึ่ง 1 ในไฮไลต์ที่คนกล่าวถึง คือ ปราสาทบายน เป็นปราสาทที่ตั้งอยู่ใจกลางนครธม สร้างเพื่อเป็นวัดประจำสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 หลังจากที่รบชนะพวกจามปา ตอนหลังกษัตริย์องค์ถัดมานับถือพุทธเลยเปลี่ยนเป็นพระพุทธรูป เราคนรุ่นนี้ได้ไปชม ก็ได้ขบคิดนะคะ ไม่น่าเชื่อว่าวัฒนธรรมที่มหัศจรรย์และดูยิ่งใหญ่ขนาดนี้จะล่มสลาย

บารายตะวันตก เป็นอีกสถานที่ที่ไม่ควรพลาดค่ะ มหัศจรรย์เช่นกัน เห็นตอนแรกนึกว่าเป็นแม่น้ำอะไรสักอย่างใหญ่มากเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า แต่พอทราบข้อมูลว่าเป็นแหล่งน้ำที่กษัตริย์เขมรใช้แรงงานประชาชนมาขุดด้วยมือไม่มีอุปกรณ์ใดๆ ก็ต้องอุทาน...โอ้ววว แม่เจ้า ทำได้อย่างไร ไกด์บอกว่าไม่ลึกมากค่ะ แค่เอวบางจุดก็หัวเข่า ดูแล้วไม่น่าเชื่อ

ช่วงดิฉันไปอยู่เสียมราฐเกือบสิบปีที่แล้ว จัดว่าบรรยากาศเมืองยังเหมือนต่างจังหวัดบ้านเรา แม้ช่วงนั้นเชนโรงแรมดังทั้งโซฟิเทล เลอเมอริเดียน ทยอยมาสร้างโรงแรมใหญ่ๆ หรูๆ แล้ว แต่ย่านท่องเที่ยวก็ยังไม่กระจาย เช่น ถ้าคุณจะเที่ยวกลางคืนที่ฟีลล์คล้ายๆ ถนนข้าวสาร ก็ต้องถามหาถนนข้าวเหนียว เป็นแหล่งเที่ยวชมเมืองเสียมราฐยามค่ำคืนที่ค่อนข้างปลอดภัย เป็นไนท์ไลฟ์เวลคัมนักท่องเที่ยวดีค่ะ” ซองทิพย์ เล่าถึงความมหัศจรรย์ที่วันนี้คงประทับอยู่ในใจ