posttoday

ไตรภูมิโลกวินิจฉัย คลังความรู้สมัย ร.1

10 กันยายน 2560

อาจารย์สมชัย ฟักสุวรรณ์ นักภาษาโบราณชำนาญการพิเศษ ป.ธ.9

โดย aส.สต

อาจารย์สมชัย ฟักสุวรรณ์ นักภาษาโบราณชำนาญการพิเศษ ป.ธ.9 (เมื่ออุปสมบทเป็นนาคหลวง เพราะสอบ ป.ธ.9 ได้ขณะเป็นสามเณร) ศิษย์วัดชนะสงคราม ประกาศในงานเสวนาวิจัย-วิจักขณ์ อันเป็นงานเสวนาทางวิชาการประจำปีของกรมศิลปากร ว่า ได้พบคลังความรู้สำหรับชาวไทย ในสมัยรัชกาลที่ 1 ซึ่งเรียกว่า พระราชมรดกทางภูมิปัญญาอันทรงคุณค่า อยู่ในไตรภูมิฉบับหลวง เป็นคัมภีร์ใบลานที่จารึกด้วยอักษรขอมมีจำนวนทั้งหมด 60 ผูก ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นักปราชญ์ราชบัณฑิตหลายท่าน รวมทั้งสมเด็จพระสังฆราชด้วย แต่งขึ้น เพื่อเป็นองค์ความรู้สำหรับประชาชนคนไทย เมื่อ พ.ศ. 2326

ไตรภูมิโลกวินิจฉัย คลังความรู้สมัย ร.1 ผ้าห่อคัมภีร์ไตรภูมิฉบับหลวง

อาจารย์สมชัย ซึ่งไม่ได้ทำหน้าที่ปริวรรตแค่อักษรจากขอมเป็นอักษรไทยเท่านั้น แต่เขียนให้เป็นภาษาไทยปัจจุบันที่ทุกคนอ่านแล้วเข้าใจ เล่าว่า ตนอ่านแล้วประทับใจได้ความรู้หลากหลายทั้งทางโลกและทางธรรม เช่น การอธิบายหลัก อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ให้ทุกคนเข้าใจง่ายๆ

ส่วนข้อความในเอกสารที่แจกจ่ายแก่ผู้ประชุมเสวนา มีตอนหนึ่งอ้างคำปรารภการแต่งพระคัมภีร์ไตรภูมิโลกวินิจฉัยนี้ ว่าเป็นพระราชมรดกทางภูมิปัญญาชิ้นสำคัญชิ้นหนึ่ง ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระราชทานให้แก่ประชาชนชาวสยามหรือคนไทยทั้งประเทศ

พระคัมภีร์ไตรภูมิโลกวินิจฉัยนี้ เป็นคัมภีร์ที่สมบูรณ์ด้วยสรรพวิทยาการทุกอย่าง ทั้งทางโลกและทางธรรม ในทางโลกนั้นมีความรู้ต่างๆ ทั้งภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ ธรณีวิทยา อุทกวิทยา สัตววิทยา พฤกษศาสตร์ เกษตรกรรม สถาปัตยกรรม ศิลปะ และโดยเฉพาะความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ที่สามารถพิสูจน์ได้ด้วยหลักวิทยาศาสตร์ในปัจจุบัน

ในทางธรรมนั้นก็ประมวลหลักธรรมต่างๆ ไว้เป็นจำนวนมาก ตั้งแต่ขั้นพื้นฐานระดับศีลธรรม ไปจนถึงขั้นโลกุตรธรรมอันเป็นหลักธรรมสูงสุดทางพระพุทธศาสนาคือ ทำให้ผู้ปฏิบัติตามสามารถดับทุกข์ได้อย่างเด็ดขาด

ฉะนั้น ถ้าผู้ใดได้พบได้อ่านหนังสือคัมภีร์ไตรภูมิโลกวินิจฉัยนี้ ก็ต้องถือว่าเป็นคนโชคดีโดยแท้ เหมือนได้พบขุมทองทางปัญญาขุมใหญ่ทีเดียว

ไตรภูมิโลกวินิจฉัย คลังความรู้สมัย ร.1 อาจารย์สมชัยกำลังบรรยายที่สำนักหอสมุดแห่งชาติ

หนังสือไตรภูมิโลกวินิจฉัยนี้ มีหลายชื่อ เช่น เตภูมิกถา ไตรภูมิกถา ไตรภูมิวินิจฉยกถาบ้าง แต่ที่นิยมเรียกกันส่วนใหญ่ว่า ไตรภูมิฉบับหลวง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คณะสงฆ์ซึ่งมีสมเด็จพระสังฆราชทรงเป็นประธานและเหล่านักปราชญ์ราชบัณฑิตพฤฒาจารย์ช่วยกันแต่งขึ้นถวายเมื่อ พ.ศ. 2326 แต่ไม่ต้องพระราชหฤทัย ถึงปี พ.ศ. 2345 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระยาธรรมปรีชา จางวางราชบัณฑิต เจ้ากรมอาลักษณ์ เป็นแม่งานในการปรับปรุงแก้ไข จนเป็นที่ต้องพระทัย

อาจารย์สมชัย เล่าเรื่องไตรภูมิฉบับหลวง ว่า จาร (เขียน) ด้วยอักษรขอม ภาษาบาลี และภาษาไทย เส้นอักษรเป็นเส้นจาร ฉบับล่องชาดจำนวน 60 ผูก ปริวัตรเป็นตัวอักษรไทยลงในกระดาษ A4 ได้ 1,114 หน้า

ตามเอกสารที่แจกในที่ประะชุม อาจารย์สมชัย เขียนว่า เป็นที่น่าสลดใจ เวลาผ่านไป 200 กว่าปี หาคัมภีร์ที่สมบูรณ์เกือบไม่ได้ ต้องนำคัมภีร์จำนวน 8 ฉบับ มาถ่ายทอด จึงได้เนื้อความครบถ้วน

เนื่องจากอาจารย์สมชัย ชำนาญภาษาบาลี จึงบอกว่า ภาษาบาลีที่ใช้ในไตรภูมินั้นเป็นภาษาที่ชัดเจนมาก พร้อมทั้งยกคำไทยที่ใช้ในปัจจุบัน ที่น้อยคนจะรู้ว่า คำนั้นมีรากศัพท์จากภาษาบาลี คือ คำว่า บรรจง มาจากคำว่า ปัญจังคะ (เป็นคำสนธิ ปัญจะ กับอังคะ) ที่แปลว่า ประกอบด้วยองค์ 5 มีความหมายว่า ทำอะไรด้วยความประณีต หรือตั้งอกตั้งใจทำ

ไตรภูมิโลกวินิจฉัย คลังความรู้สมัย ร.1 คุณสิริกิติยา เจนเซน ข้าราชการกรมศิลป์ มอบของที่ระลึกแด่อาจารย์สมชัย หลังจบการบรรยาย วันที่31 ส.ค. 2560

หรือคำว่า พยาน หมายถึง ผู้รู้เหตุการณ์ แต่เราไม่รู้ว่าคำนี้เป็นภาษาอะไร เผอิญพบในคัมภีร์ไตรภูมิโลกวินิจฉัย จึงรู้ว่า มาจากคำว่า ผู้ญาณ คือ ผู้รู้ ต่อมาศัพท์เปลี่ยนเพี้ยนเป็นพญาณและเป็นพยานในที่สุด

เมื่ออ่านไป จะพบเรื่องเหลือเชื่อ เช่น เรื่องกำเนิดโลกและสิ่งมีชีวิต ในหนังสือนี้กล่าวว่ามีสุริยเทพในดวงอาทิตย์ เป็นไปได้อย่างไร ในเมื่อทุกคนก็รู้ว่าดวงอาทิตย์นั้นมีความร้อนขนาดไหน สิ่งมีชีวิตอะไรจะอาศัยอยู่ได้

ในขณะที่ดวงจันทร์ก็มีจันทรเทพสถิตอยู่ เรื่องแบบนี้เมื่อวิเคราะห์แล้วจะเห็นว่าเป็นไปได้ ซึ่งอาจารย์สมชัยยกตัวอย่างน้ำพุร้อน ขนาดที่เอาไข่เป็ดไก่ใส่ลงไปไข่จะสุก แต่ใครจะเชื่อหรือไม่ก็ตาม ใต้น้ำพุนั้นมีปลาเป็นๆ อาศัยอยู่ หรือขั้วโลกเหนือเย็นจนน้ำกลายเป็นหิมะ หรือน้ำแข็ง ใต้น้ำแข็งนั้นเป็นแหล่งน้ำที่ปลาอาศัยอยู่ แสดงว่าใต้หิมะหรือน้ำแข็งมีความร้อนมีความอุ่น

นอกจากนั้น เพื่อยืนยันเรื่องเหลือเชื่อ อาจารย์สมชัยยกตัวอย่างใกล้ๆ คือ ในตัวเราเองที่มีลำไส้ มีกรดชนิดหนึ่งสามารถสลายทุกสิ่งทุกอย่างได้ แต่มีสิ่งมีชีวิตในลำไส้ใหญ่ หรือไม่ อาจารย์สมชัยสนใจมาก จึงปรึกษานายแพทย์ ท่านบอกว่า มีจุลินทรีย์จำนวนมากอยู่โดยธรรมชาติในลำไส้ใหญ่ และพระพุทธเจ้าของเรา ก็ตรัสว่า มีสิ่งมีชีวิต 500 ชนิด อยู่ในร่างกายมนุษย์ทุกคนหลายอย่างท้าทายให้เราคิดติดตามเสมอพร้อมทั้งสรุปก่อนจบว่า ไตรภูมิโลกวินิจฉัยนี้ให้ความรู้มากจริงๆ