20 ปีที่ประทับใจ

โดย...สมาน สุดโต

เมื่อเช้าวันที่ 11 ก.ค. 2560 พระเถรานุเถระส่วนมากเป็นกรรมการมหาเถรสมาคม เช่น สมเด็จพระวันรัต และสมเด็จพระพุฒาจารย์ เป็นต้น รวมทั้งเจ้าคณะภาคในหนกลาง มากันเต็มศาลา สมเด็จพระพุทธชินวงศ์สภา วัดพิชยญาติการาม คลองสาน เนื่องในโอกาสที่ทางวัดจัดงานทำบุญถวายสังฆทาน ในวาระครบ 20 ปี ที่สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (สมศักดิ์ อุปสมมหาเถร ป.ธ.9, M.A., Ph.D.) ได้รับพระบัญชาสมเด็จพระสังฆราชมาครองวัดนี้ เมื่อวันที่ 11 ก.ค. 2540 นับเป็นเจ้าอาวาสลำดับที่ 17 แห่งพระอารามหลวงแห่งนี้

วัดพิชยญาติการาม หรือวัดพิชัยญาติ เป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร มีเนื้อที่ 22 ไร่ 3 งาน 64 ตารางวา สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ตั้งอยู่ริมคลองสมเด็จเจ้าพระยา ถนนสมเด็จเจ้าพระยา เป็นวัดที่สร้างตามแบบสถาปัตยกรรม และศิลปกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เดิมเป็นวัดร้าง แต่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) ครั้งมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาศรีพิพัฒน์ราชโกษา ได้ปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ประมาณปี 2372-2375 ในรัชกาลที่ 3 เนื่องจากสมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อยขณะนั้นเป็นจางวางพระคลังสินค้า มีเรือสำเภาค้าขายกับจีน จึงได้นำอับเฉาเรือ กระเบื้องสี และหินจากจีนมาสร้างวัด สถาปัตยกรรมจึงมีลักษณะแบบไทยผสมจีน ซึ่งเป็นแบบพระราชนิยมในสมัยนั้น เมื่อบูรณะวัดเสร็จแล้ว ได้น้อมเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 พระราชทานนามว่า “วัดพระยาญาติการาม” ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.4) เปลี่ยนชื่อวัดใหม่เป็น “วัดพิชยญาติการาม” หรือที่คนทั่วไปเรียกกันว่า “วัดพิชัยญาติ

วัดนี้เป็นวัดเดียวในเมืองไทยที่มีเรื่องเล่าสามก๊กแกะจากหินแกรนิตติดอยู่รอบฐานพระอุโบสถ ทั้ง 4 ด้าน ปัจจุบันชำรุดไปบางส่วน อดีตเคยสังกัดคณะธรรมยุตมาก่อน จนถึงสมัยพระเมธาธรรมรส (เสาร์) ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส (ปี 2461-2485) จึงขอขึ้นกับคณะสงฆ์มหานิกาย (ประมาณปี 2485) ช่วงนั้นสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ) ดำรงตำแหน่ง สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

เมื่อสมเด็จพระพุทธชินวงศ์ มาดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสในปี 2540 นั้น ท่านดำรงสมณศักดิ์ที่พระเทพปริยัติโมลี ได้พลิกวัดที่อยู่ในสภาพเสื่อมโทรมให้อยู่ในสภาพที่มั่นคง แข็งแรง งดงาม เป็นที่เชิดหน้าชูตาของพุทธศาสนิกชน

ภาพวัดพิชยญาติการามเปรียบเทียบอดีตกับปัจจุบัน

ประการที่สำคัญ ได้เป็นผู้ริเริ่มการสอนและอบรมวิปัสสนากรรมฐาน ทำให้วัดที่มีคนเข้าในวันอาทิตย์ หรือวันสำคัญทางศาสนาเพียงหยิบมือ หรือไม่ถึง 10 คน ก็กลายมาเป็นร้อยเป็นพัน จนโบสถ์ที่มีอยู่รองรับไม่ได้ จึงได้สร้างศาลาหน้าพระปรางค์อีก 2 หลังรองรับ แต่ก็เต็ม จึงสร้างศาลาใหญ่ 2 ชั้น ชื่อศาลาสมเด็จพระพุทธชินวงศ์สภา แต่ก็รู้สึกคับแคบลงไป จึงสร้างอาคารปราสาทนครหลวง ขึ้นมาอีกหลังหนึ่งสูง 6 ชั้น (ขณะนี้กำลังก่อสร้างถึงชั้น 5)

เมื่อผู้เขียนกราบเรียนถามว่า 20 ปี มีความภาคภูมิใจอะไรบ้าง เจ้าประคุณสมเด็จเมตตาตอบว่า การเปิดอบรมวิปัสสนากรรมฐานขึ้นในวัด ปัจจุบันประชาชนมาถือศีลปฏิบัติธรรมทุกวันเสาร์-วันอาทิตย์และร่วมถวายมหาสังฆทาน ในวันอาทิตย์ เวลา 09.00 น.

ไม่เพียงแต่เท่านั้น เมื่อดำรงสมณศักดิ์ที่พระธรรมโมลี ได้สร้างศูนย์ปฏิบัติธรรม ธรรมโมลี ที่ อ.ปากช่อง เพื่อฝึกอบรมวิปัสสนากรรมฐานแก่พระวิปัสสนาจารย์ พระสังฆาธิการ และพระอุปัชฌาย์ ในเขตปกครองเจ้าคณะใหญ่หนกลาง ตลอดจนถึงพระนิสิตนักศึกษามหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย รวมทั้งบุคลากรจากหน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน