สมเด็จฯแนะสังคหวัตถุ4 ช่วยโลกอยู่ดีมีสุข
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต) พูดกับญาติโยมและพระเถระที่มามุทิตาที่ชาติภูมิ ป.อ. ปยุตฺโต
โดย...สมาน สุดโต
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต) พูดกับญาติโยมและพระเถระที่มามุทิตาที่ชาติภูมิ ป.อ. ปยุตฺโต ในตลาดศรีประจันต์ เมื่อวันที่ 12 ม.ค. 2560 ว่า โลกจะอยู่ดีมีสุข ถ้ามีสังคหวัตถุ 4 ที่แสดงออกจากจิตใจที่มีเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา
คณะญาติโยมผู้ใกล้ชิดจัดงาน 1 ทศวรรษ ชาติภูมิ ป.อ. ปยุตฺโต ที่ตลาดศรีประจันต์ เมื่อวันที่ 12 ม.ค. 2560 ซึ่งตรงกับวันอายุวัฒนมงคล 79 ปีพอดี โดยมีพระเถรานุเถระชาวสุพรรณฯ เช่น พระพรหมบัณฑิต (ประยูร) อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พระพรหมโมลี (สุชาติ) แม่กองบาลีสนามหลวง เป็นต้น ส่วนบุคคลที่มีชื่อเสียงชาวสุพรรณฯ มาร่วมงาน ได้แก่ ยืนยง โอภากุล นักร้อง กัญจนา ศิลปอาชา นักการเมือง และแจ่มใส ศิลปอาชา ประภัตร โพธสุธน นักการเมือง เป็นต้น ทั้งนี้ยังไม่นับผู้มีเกียรติอื่นๆ ที่มากันแน่นที่รับรอง หน้าบ้านที่เป็นชาติภูมิของท่าน
ในการกล่าวสัมโมทนียกถา สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ป.อ. ปยุตฺโต อนุโมทนาที่ญาติโยมเสียสละทั้งเวลาและเรี่ยวแรงมาช่วยงาน ซึ่งตัวท่านไม่ได้มาเลย และตลอดเวลา 10 ปี มาเป็นหนที่ 2 ครั้งแรกเมื่อทำพิธีเปิด และครั้งนี้ครบ 1 ทศวรรษ ก้าวสู่ทศวรรษที่ 2
สมเด็จฯ ว่าที่ไม่มาเพราะไม่ใช่ไม่คิดถึง แต่โรคภัยเป็นอุปสรรคทำให้มาไม่ได้ ตลอดเวลาหาที่หายใจ เวลาหายใจต้องใช้แรงมาก วันหนึ่งโยมพาไปที่เขาใหญ่ พอลงจากรถรู้สึกหายใจสะดวก ไม่ต้องใช้แรง จึงสรุปว่าร่างกายต้องการอากาศที่สูง และบริสุทธิ์ หายใจสะดวก
ส่วนเรื่องโรคภัยที่เล่าเพื่อให้รู้ ไม่ใช่มาปรับทุกข์ แต่ต้องบอกก็เพื่อให้เป็นความรู้ เพราะความรู้นั้นดีทั้งนั้น ฟังไว้เป็นประโยชน์อาตมานี้มีโรคประจำคือโรคปอด เป็นวัณโรค ไอเป็นเลือดไม่รู้กี่กระโถน จากนั้นท่านเล่าถึงความหมายของชาติภูมิว่า แปลว่า ถิ่นเกิด มองเจาะจงก็อยู่แค่ศรีประจันต์ มองไกลก็เป็น จ.สุพรรณบุรี ไกลออกไปคือทั้งประเทศเป็นแผ่นดินเกิด เป็นชาติภูมิเหมือนกัน
ท่านเล่าว่า เกิดศรีประจันต์ บวชเณรวัดบ้านกร่าง เป็นเณรใหม่ต้องเทศน์ให้โยมฟังที่ตลาดศรีประจันต์ เรียนนักธรรมตรี แล้วไปอยู่วัดปราสาททอง ที่วัดนี้หลวงพ่อเจ้าอาวาสเป็นเจ้าคณะจังหวัดด้วย ต้องการให้เรียนเป็นวิปัสสนาจารย์ จะส่งให้อยู่สำนักใหญ่ แต่โยมพ่ออยากให้เรียนปริยัติธรรมก่อน พอดีโรคภัยมาช่วยทำให้ไม่ต้องไปเรียนวิปัสสนา จากนั้นโยมพ่อพามาอยู่วัดพระพิเรนทร์ เมื่อปี 2494 ก็ยังป่วยจนกระทั่งไอเป็นเลือด
ยังมีโรคเส้นเลือดไปเลี้ยงสมอง 4 เส้นเล็กมาตั้งแต่เกิด จึงต้องผ่าตัด เมื่อโรครุมเร้ามากๆ ต่อมาจึงคิดได้ว่า เราใกล้ชิดหมอยังลำบากถึงขนาดนี้ คนอื่นๆ ล่ะจะทุกข์ขนาดไหน จึงคิดได้ว่าโรคเราเรื่องเล็ก จึงไปเยี่ยมคนที่แย่กว่าจึงบรรเทาได้
ท่านเล่าต่อว่า หลักสำคัญที่จัดงานวันนี้เพื่อให้ท้องถิ่นเจริญมั่นคง จากศรีประจันต์ให้ขยายไปจังหวัดแต่ละจังหวัดให้พยายามสร้างและพัฒนาท้องถิ่นของตนให้เจริญรุ่งเรือง เท่ากับเราช่วยตัวเองได้ ซึ่งจะเป็นองค์ประกอบที่สำคัญของประเทศชาติ
หากมองในแง่พระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าทรงอุบัติมาเพื่อคนทั้งโลก เราต้องขยายจิตใจเราออกไปจากท้องถิ่นไปสู่โลก ดังที่เราแผ่เมตตาว่าสัพเพสัตตานั้นก็เพื่อให้คนทั้งโลกมีเมตตา มีจิตใจร่วมกัน เสริมกันไม่ต้องแก่งแย่งกันเป็นปัญหาของโลก ในเวลานี้คือการทะเลาะวิวาทกันไม่รู้จักจบ
ท่านแนะว่า จะถึงจุดดังกล่าวต้องพัฒนาตัวเองให้มีตนเป็นที่พึ่งได้ พัฒนาตนให้เข้มแข็ง ก่อนจะทำอย่างอื่นต้องถามว่า มีตนเป็นที่พึ่งหรือยัง ถ้ายังพึ่งไม่ได้ต้องพัฒนาตนให้เป็นที่พึ่งให้ได้ จากนั้นจึงไปช่วยเหลือคนอื่น
พุทธศาสนาสอนว่า ทุกคนเสมอภาคกันตามกฎธรรมชาติ คือ เกิด แก่ เจ็บ ตาย โดยธรรมชาตินั้น เราจึงเป็นเพื่อนกัน ต้องช่วยตามหลักพุทธศาสนาที่สอนเรื่องพรหมวิหาร 4 เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ความหมายข้ออุเบกขาสำคัญมาก คือปรารถนาให้เขาตั้งในความดีงาม ประพฤติดี อยู่ในธรรม ต้องรักษาอุเบกขาให้ดี
แต่จะรักษาธรรมได้ต้องมีปัญญา เมตตา จึงต้องมีปัญญาด้วย เมื่อทุกอย่างครบในจิตใจก็แสดงออกทางสังคหวัตถุ 4 นั่นคือ 1 ทาน 2 ปิยวาจา (ต้องใจหวังดี มิใช่พูดเพราะเท่านั้น) 3 อัตถจริยา และ 4 สมานัตตา
ท่านอธิบายสมานัตตาว่า ร่วมสุขร่วมทุกข์กัน หรือเรียกว่า สมานสุขทุกข์ ก็ย่อมได้ คือมีสุขทุกข์ร่วมกัน แบบนี้บ้านเมืองก็อยู่ได้ ช่วยในการปกครองบ้านเมือง ต้องใช้สังคหวัตถุ 4 ทั้งนั้น
เราจะทำอย่างไรที่จะเผยแพร่หลัก สังคหวัตถุ 4 ประการ ที่มีพื้นฐานมาจาก เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ให้ออกไปทั่วโลก ถ้าทำได้ทุกคนจะได้มาช่วยเหลือสงเคราะห์กัน ไม่ใช่มาแก่งแย่งชิงดี และทำลายกันและกันซึ่งเป็นปัญหาของโลกขณะนี้ ในกรณีนี้ชาวพุทธจะช่วยชาวโลกได้มาก โดยนำสังคหวัตถุ 4 มาช่วยให้โลกเป็นสุข